Βαρύτερες ποινές για τη μεγάλη φοροδιαφυγή μετά την απόφαση του ΣτΕ

Σε αλλαγή του ποινολογίου που εφαρμόζεται σε μεγάλες υποθέσεις φοροδιαφυγής, ειδικά σε απάτες στον τομέα του ΦΠΑ, στο λαθρεμπόριο και στις πτωχεύσεις επιχειρήσεων, θα προχωρήσει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε αντισυνταγματική την απενεργοποίηση του ΑΦΜ.

Η Ολομέλεια του ΣτΕ, με την απόφασή 869/2025, ορίζει ότι η αναστολή χρήσης ή η απενεργοποίηση του ΑΦΜ λόγω φοροδιαφυγής συνιστά βαθιά επέμβαση στην οικονομική ζωή του εν λόγω φορολογούμενου, φυσικού ή νομικού προσώπου, η οποία κατ’ ουσίαν ισοδυναμεί με απαγόρευση άσκησης της οικονομικής δραστηριότητας.

Παράλληλα σημειώνει, πως η σχετική διάταξη του ΚΦΔ «συνιστά κατ’ ουσίαν εν λευκώ εξουσιοδότηση προς τον Διοικητή της ΑΑΔΕ για τη ρύθμιση των εν λόγω θεμάτων σε περίπτωση φοροδιαφυγής, εφόσον δεν τίθενται όρια στην αρμοδιότητά του».

Πηγές του ΥΠΕΘΟ ανέφεραν πως θα περιμένουν το πλήρες κείμενο της απόφασης του ΣτΕ, για να το μελετήσουν και να προχωρήσουν στις απαραίτητες νομοθετικές προσαρμογές.

Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, επειδή το ΣτΕ είναι ξεκάθαρο με την αντισυνταγματικότητα του «παγώματος» των ΑΦΜ, η συγκεκριμένη ποινή θα καταργηθεί, αλλά αντίστοιχα θα ενισχυθούν τα πρόστιμα και οι άλλες διοικητικές κυρώσεις προς τους παραβάτες των συγκεκριμένων διατάξεων της φορολογικής νομοθεσίας.

Η ποινή της αναστολής ή της ακύρωσης του ΑΦΜ επιβάλλεται για συγκεκριμένες βαριές παραβάσεις και βασικά στους εγκεφάλους υποθέσεων φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ, μέσω ενδοκοινοτικών συναλλαγών τύπου «καρουζέλ».

Πρόκειται για τις υποθέσεις των «εξαφανισμένων εμπόρων», για τις οποίες κατά την τελευταία πενταετία, από το 2020 έως και το 2024 οι Υπηρεσίες Ελέγχου και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων απενεργοποίησε 680 ΑΦΜ εμπλεκόμενων. Μόνο το 2024 «πάγωσε» 126 ΑΦΜ, ενώ τα περισσότερα (147) απενεργοποιήθηκαν το 2022.

Πότε παγώνουν τα ΑΦΜ

Το ΑΦΜ μπορεί να ενεργοποιηθεί ξανά, αλλά η ΑΑΔΕ ζητεί εγγύηση, η οποία μπορεί να φτάσει και σε 1.000.000 ευρώ.

Η διαδικασία παύσης και ενεργοποίησης των ΑΦΜ ορίζεται από τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, ο οποίος προβλέπει, πως δεν μπορεί να γίνει δήλωση έναρξης ή μεταβολής εργασιών, κατά περίπτωση, από φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, των οποίων ο ΑΦΜ έχει ανασταλεί ή απενεργοποιηθεί, για μια σειρά λόγων και για όσο χρόνο διαρκεί η αναστολή ή η απενεργοποίηση.

Η Φορολογική Διοίκηση μπορεί να αναστέλλει τη χρήση Α.Φ.Μ. ή να προβαίνει σε απενεργοποίησή του στις ακόλουθες περιπτώσεις:

·        αν ο φορολογούμενος έχει πτωχεύσει ή έχει περιέλθει σε κατάσταση αφερεγγυότητας ή

·        αν υφίστανται αντικειμενικά στοιχεία, τα οποία υποδηλώνουν ότι ο φορολογούμενος:

-       έχει παύσει να ασκεί οικονομική δραστηριότητα, ή

-       διαπράττει φοροδιαφυγή ή λαθρεμπορία ή νοθεία προϊόντων που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, ή

-       παραβιάζει ή παραποιεί ή επεμβαίνει κατά οποιονδήποτε τρόπο στη λειτουργία των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών ή του Παρόχου Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Έκδοσης Στοιχείων, ή

-       έχει δηλώσει ψευδή ή ανακριβή στοιχεία για την απόκτησή του, ή

-       έχει εγγραφεί στο φορολογικό μητρώο περισσότερες φορές.

Η αναστολή χρήσης Α.Φ.Μ. διαρκεί:

·        Τρία (3) έτη μετά την κήρυξη του φορολογούμενου σε πτώχευση ή σε άλλη κατάσταση αφερεγγυότητας,

·        Πέντε (5) έτη από την ημερομηνία που διαπιστώνεται κάθε άλλη από τις ανωτέρω παραβάσεις.

·        Αν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για κακούργημα λαθρεμπορίας, η αναστολή διαρκεί μέχρι την παραπομπή στο ακροατήριο και, αν ο φορολογούμενος καταδικασθεί, η αναστολή διαρκεί όσο και η έκτιση της ποινής του.

Οι εγγυήσεις

Συγχρόνως, ο νέος ΚΦΔ, ορίζει πως η Φορολογική Διοίκηση απαιτεί χρηματική εγγύηση από οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα που πρόκειται να ασκήσει δραστηριότητα επιχειρηματικού περιεχομένου και έχει υποπέσει σε παραβάσεις μεγάλης φοροδιαφυγής άνω των 100.000 ευρώ, έχει πτωχεύσει ή έχει καταστεί αφερέγγυο ή οφείλει ποσά άνω των 300.000 ευρώ στο δημόσιο κ.λπ.

Το ύψος της χρηματικής εγγύησης και η διάρκεια που καθορίζει ο ΚΦΔ είναι αναλόγως της περίπτωσης:

·        Από 3.000 έως και 500.000 ευρώ.

·        Για όσους έχουν τελέσει λαθρεμπορία, το ύψος της χρηματικής εγγύησης φτάνει έως και 1.000.000 ευρώ.

·        Η χρονική διάρκεια της εγγύησης που παραμένει στην εφορία είναι τουλάχιστον δύο (2) ετών και φτάνει έως και έξι (6) έτη.