Επείγοντα ζητήματα και χρονίζουσες παραλείψεις απειλούν να βάλουν τρικλοποδιά στις κατασκευές. Οι μικρές και μεσαίες τεχνικές εταιρείες προειδοποιούν για την ομαλή εξέλιξη των έργων, τις υπερβάσεις προϋπολογισμών και την αδυναμία πρόσβασης τους σε τραπεζική χρηματοδότηση, τη στιγμή που το ιστορικά υψηλό ανεκτέλεστο των μεγάλων ομίλων ξεπερνά τα 16 δισ. ευρώ, πλάθοντας μία εικόνα γενικευμένης ευφορίας.
Η τελευταία τετραετία μπορεί να χαρακτηρίζεται από το comeback του κατασκευαστικού κλάδου, έχει πατήσει όμως «παύση» σε κρίσιμα ζητήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αναθεώρηση τιμών στις συμβάσεις δημοσίων έργων, που ζητά σύσσωμος ο κλάδος λόγω των μεγάλων ανατιμήσεων στην ενέργεια και τα υλικά. Αν και θεσμοθετημένο από το 2021, το ενιαίο σύστημα τεχνικών προδιαγραφών και τιμολόγησης έργων και μελετών δεν έχει ενεργοποιηθεί, συμπαρασύροντας και το πολυσυζητημένο Παρατηρητήριο Τιμών.
Ενώ στο ενδιάμεσο, δεν έχουν καν εκδοθεί συντελεστές αναθεώρησης για το 2022 -πλην του α΄τριμήνου-, παρότι προβλεπόταν σε υπουργική απόφαση του Οκτωβρίου 2022. Όπως υπογραμμίζεται στο υπόμνημα του Πανελληνίου Συνδέσμου Τεχνικών Εταιρειών (ΣΑΤΕ), που τέθηκε επί τάπητος στην πρόσφατη συνάντηση με τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Χρίστο Δήμα και τον αρμόδιο υφυπουργό Νίκο Ταχιάο, πρόκειται για ζήτημα εξαιρετικά επείγον για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και την ολοκλήρωση των έργων.
Σημειώνεται πως περαιτέρω καθυστερήσεις ως προς τη διασαφήνιση του τρόπου υπολογισμού της αναθεώρησης για τα έργα που δημοπρατήθηκαν πριν το 2021 αλλά και δημοπρατούνται ως σήμερα και στο μέλλον, «θα δημιουργήσουν ακόμα μεγαλύτερες αβεβαιότητες τόσο στην ομαλή εξέλιξη των κατασκευών όσο και στο σκέλος της εκτέλεσης των προϋπολογισμών». Ζητείται, δε, να προβλεφθεί διαδικασία έκδοσης συντελεστών αναθεώρησης και από το α’ τρίμηνο του 2023 ως την πλήρη λειτουργία του σύγχρονου συστήματος τιμολόγησης.
Δεδομένης της πίεσης που ασκούν οι ανατιμήσεις και με τους μικρομεσαίους εργολήπτες να βλέπουν κλειστές τις θύρες της τραπεζικής χρηματοδότησης, σε μεγάλο τμήμα του κλάδου η έλλειψη ρευστότητας γίνεται ασφυκτική. Επιτείνεται, δε, από τη «χρονική υστέρηση μεταξύ εκτέλεσης των τεχνικών εργασιών και της πληρωμής τους», που συχνά είναι πολύμηνη, με τον ΣΑΤΕ να προειδοποιεί πως «θα πρέπει επιτέλους να ομαλοποιηθεί η ροή πληρωμών όλων των έργων, ανεξαρτήτως προγράμματος χρηματοδότησής τους».
Στρέβλωση ανταγωνισμού
Ακόμη, όπως επισημαίνουν τα μέλη του ΣΑΤΕ, «γινόμαστε μάρτυρες μίας τάσης τα τελευταία χρόνια να ενοποιούνται έργα και να δημοπρατούνται με μεγάλους προϋπολογισμούς», με τρόπο που αφήνει τις μικρότερες εταιρείες εκτός διεκδίκησης, ενώ καυτηριάζουν και το γεγονός ότι η στροφή στις δημοπρατήσεις έργων ΣΔΙΤ έχει κλειδώσει πια σημαντικό ποσοστό του ΠΔΕ για τις πληρωμές διαθεσιμότητας.
Έτσι, η… ζυγαριά των έργων -λόγω μεγέθους και προϋπολογισμού- κλίνει ως επί το πλείστον στους μεγάλους κατασκευαστές, αφήνοντας δυσανάλογα μικρό ποσοστό έργων στους μικρότερους εργολάβους, που προειδοποιούν ότι θα αναγκαστούν σε αποεπένδυση ανθρώπινου δυναμικού και εξοπλισμού. «Θα πρέπει να βρεθεί μία βιώσιμη λύση για όλους, αν δεν θέλουμε να εξαφανιστούν οι μικρομεσαίες εργοληπτικές επιχειρήσεις της χώρας και ο κλάδος να λειτουργεί επαρκώς ανταγωνιστικά», επισημαίνουν.
Σε αυτό το πλαίσιο, μάλιστα, οι τεχνικές εταιρείες ζητούν να μειωθεί το κατώφλι για την κατάθεση μίας πρότυπης πρότασης, το οποίο έχει θεσμοθετηθεί από τον Μάρτιο του 2022, στα 200 εκατ. ευρώ. Χαρακτηρίζοντάς το ως αδικαιολόγητα υψηλό, με αποτέλεσμα ουσιαστικά να αποκλείονται έργα κρίσιμα μεν, αλλά μικρότερου προϋπολογισμού, στενεύοντας τον κύκλο των ενδιαφερομένων στους μεγάλους εργολάβους.
«Κανένα έργο με εμβέλεια τα όρια μίας τυπικής Περιφερειακής Ενότητας στην Ελλάδα -με εξαίρεση αυτές της Αττικής και της Θεσσαλονίκης- δεν έχει προϋπολογισμό που να φθάνει σε αυτό το ποσό. Θα πρέπει το ελάχιστο ποσό του προϋπολογισμού της πρότυπης πρότασης να μειωθεί σημαντικότατα π.χ. στο ύψος του κοινοτικού ορίου περί τα 5 εκατ. ευρώ με στόχο την αξιοποίηση πολλών χιλιάδων ακινήτων περιουσιακών στοιχείων του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα, που παραμένουν εντελώς αναξιοποίητα με μηδαμινές αποδόσεις στην ΕΤΑΔ και άλλους φορείς (κληροδοτήματα, ΑΕΙ, κλπ.)», υπογραμμίζει ο ΣΑΤΕ.
Στο στόχαστρο και οι αναθέσεις
Με φόντο τα έργα για την αποκατάσταση φυσικών καταστροφών, φωτογραφίζοντας χωρίς να αναφέρουν ρητώς τις αναθέσεις για τη Θεσσαλία, συνολικού ύψους 1,3 δισ. ευρώ, που μοιράστηκαν οι ΤΕΡΝΑ, AKTOR, ΑΒΑΞ και ΜΕΤΚΑ, οι τεχνικές εταιρείες καταγγέλλουν μη διαφανείς διαδικασίες που νοθεύουν τον ανταγωνισμό.
Αυτές αφορούν στην κατάχρηση της δυνατότητας πρόσκλησης περιορισμένου αριθμού εταιρειών σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, στην ευρεία χρήση μη αντικειμενικών κριτηρίων, στη χρήση φωτογραφικών όρων, καθώς και στην ενσωμάτωση στις διακηρύξεις ν δυσανάλογα μεγάλου πλήθους πιστοποιητικών ISO, τις περισσότερες φορές εντελώς ασύνδετων με το υπό δημοπράτηση αντικείμενο.
Ειδικά, για τις περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, ζητούν να τεθεί ένα εύλογο χρονικό όριο, έξι μηνών για παράδειγμα, στη δυνατότητα αξιοποίησης της πρόβλεψης για πρόσκληση περιορισμένου αριθμού εταιρειών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι διαγωνισμοί για τα «κατεπείγοντα» έργα αποκατάστασης της Θεσσαλίας βγήκαν στον αέρα δεκαπέντε μήνες μετά την καταστροφή που έφερε ο Daniel.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
