Φόρος - σοκ ύψους 180.000 ευρώ για δωρεά από μητέρα στον γιο της

Προ δυσάρεστων εκπλήξεων έρχονται χιλιάδες φορολογούμενοι που πραγματοποίησαν δωρεές και γονικές παροχές, καθώς καλούνται από την εφορία να πληρώσουν φόρο, ενώ είχαν την εντύπωση πως η συγκεκριμένη συναλλαγή ήταν αφορολόγητη.

Σε πρόσφατη υπόθεση που έφτασε στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών, για δωρεά από μητέρα σε γιό, ύψους 600.000 ευρώ, καταλογίστηκαν φόροι και πρόστιμα ύψους 180.000 ευρώ, επειδή αγνόησαν την προβλεπόμενη διαδικασία, όπως συνέβη και με πολλές άλλες περιπτώσεις δωρεών και γονικών παροχών με μικρότερα ποσά. 

Βέβαια, για να επιβληθούν φόροι και τα πρόστιμα, σημαίνει πως οι συναλλασσόμενοι έκαναν κάποιο λάθος, τυπικό ή ουσιαστικό το οποίο δικαιολογεί τον καταλογισμό τους, ενώ ακόμη και αν η ενδεχόμενη παράβαση δεν εντοπιστεί άμεσα, με την ολοκλήρωση της συναλλαγής, ο έλεγχος από την ΑΑΔΕ δεν έχει τελειώσει και μπορεί να εντοπιστεί είτε από τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών είτε από τη δήλωση φόρου εισοδήματος.

Αυτό σημαίνει πως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, κατά τη σύνταξη πράξης δωρεάς / γονικής παροχής και οι φορολογούμενοι πρέπει να έχουν υπόψη του το πλαίσιο που ισχύει και τα δικαιολογητικά, που οφείλουν να διατηρούν, για ενδεχόμενο έλεγχο.

Επισημαίνεται ότι από τον Οκτώβριο του 2021, αυξήθηκε το αφορολόγητο όριο των δωρεών και γονικών σε 800.000 ευρώ, που αφορά πράξεις από γονείς σε τέκνα, από παππούδες σε εγγόνια και το αντίστροφο, αλλά απαιτείται προσοχή στη διαδικασία, με βασικότερη προϋπόθεση, τη μεταφορά χρημάτων μέσω τραπεζικών λογαριασμών.

Οι έλεγχοι της ΑΑΔΕ

Όταν η ΑΑΔΕ διαπιστώσει πως δεν πληρούνται οι όροι της απαλλαγής από τον φόρο δωρεάς, επιβάλει άμεσα τον φόρο που αναλογεί, αλλά στις περισσότερες των περιπτώσεων ο αιφνιδιασμός των προσώπων που εμπλέκονται στη δωρεά συντελείται με καθυστέρηση, με τον καταλογισμό φόρου να λαμβάνει χώρα με την εκκαθάριση της δήλωσης φόρου εισοδήματος, δηλαδή πολλούς μήνες μετά τη συναλλαγή.

Η νομιμότητα της δωρεάς/γονικής παροχής ελέγχεται είτε άμεσα κατά την υποβολή της σχετικής δήλωσης, είτε κατά την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης των συμβαλλόμενων, όπου ελέγχονται οι ακόλουθοι κωδικοί:

• 725 – 726, όπου αναγράφεται η δαπάνη για δωρεές ή γονικές παροχές ή χορηγίες άνω των 300 ευρώ.
• 782, όπου αναγράφονται τα χρηματικά ποσά που προέρχονται από διάθεση περιουσιακών στοιχείων, δάνεια, δωρεές κ.λπ).

Τότε, αφενός εξετάζεται η νομιμότητα της δωρεάς, με βάση τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, αφετέρου ερευνάται και αν ο δωρητής, είχε τη δυνατότητα βάσει των δηλωθέντων εισοδημάτων του, να προβεί στη συγκεκριμένη δωρεά.

Τα περισσότερα προβλήματα παρατηρούνται:

• Στις «τριγωνικές συναλλαγές» δηλαδή από τέκνο σε γονέα ή παππού και κατόπιν σε τέκνο ή εγγόνι.
• Στις δωρεές μέσω κοινών λογαριασμών, με συνδικαιούχο και τρίτο πρόσωπο.
• Στις ημερομηνίες υποβολής της δήλωσης και της μεταφοράς του ποσού.

Τριγωνική συναλλαγή έχουμε όταν ο αδελφός Α δωρίζει στον πατέρα του ένα ποσό π.χ. 100.000 ευρώ και κατόπιν ο πατέρας δωρίζει, σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, το ίδιο ποσό στον άλλο γιό του Β.

Στο πλαίσιο αυτό, όταν γίνεται  δωρεά από τέκνο σε γονέα και εν συνεχεία δωρεά από αυτόν τον γονέα σε άλλο τέκνο, από την πλευρά της εφορίας διερευνώνται οι πραγματικές συνθήκες και η σκοπιμότητα των δωρεών αυτών, καθώς και το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ αυτών, για να διαπιστωθεί αν τίθεται θέμα καταστρατήγησης των υπόψη διατάξεων.

Δεδομένου ότι το βάρος απόδειξης της καταστρατήγησης φέρει η φορολογική διοίκηση, είναι αναγκαίο κατά τους σχετικούς ελέγχους να θεμελιώνεται από τα στοιχεία και τις περιστάσεις, ότι ο τελικά ωφελούμενος από τις διαδοχικές δωρεές είναι πρόσωπο που δεν ανήκει στην Α' κατηγορία δικαιούχων και ότι οι διαδοχικές δωρεές έχουν γίνει προς το σκοπό αυτό.

Έτσι, κρίσιμο είναι το χρονικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει μεταξύ των διαδοχικών δωρεών. Εάν αυτό είναι σύντομο, ενδεικτικά όχι μεγαλύτερο των έξι μηνών, προκύπτει ισχυρή ένδειξη ότι, κατ' αρχήν, οι διαδοχικές δωρεές έχουν γίνει προς το σκοπό αυτό και, εφόσον ο σκοπός καταστρατήγησης τεκμηριώνεται και από τα υπόλοιπα στοιχεία και πραγματικά περιστατικά, επιβάλλεται σε βάρος του τελευταίου (πραγματικού) δωρεοδόχου φόρος δωρεών, ως η δωρεά να είχε πραγματοποιηθεί απευθείας από τον πραγματικό δωρητή προς τον τελικό δικαιούχο αυτής.

Ο «λογαριασμός» των 180.000 ευρώ

Στην περίπτωση κατά την οποία επιβλήθηκε φόρος δωρεάς 180.000 ευρώ, που επιβλήθηκε, όπως περιγράφεται στην απόφαση της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών, τα δεδομένα είναι τα ακόλουθα:

Στις 16 Ιουνίου 2022, ο ένας γιος της οικογένειας μετέφερε στον τραπεζικό λογαριασμό της μητέρας του, το ποσό των 599.972,11 ευρώ και για την πράξη αυτή, η μητέρα στις 21 Σεπτεμβρίου 2022 υπέβαλε στην Δ.Ο.Υ. Ε' Θεσσαλονίκης τη σχετική δήλωση φόρου δωρεάς στην οποία εμφανιζόταν ως δωρητής ο γιος της και δωρεοδόχος η ίδια.

Από τη δήλωση αυτή, δεν προέκυψε φόρος για καταβολή, καθόσον πληρούνταν οι προϋποθέσεις του νόμου (4839/2021) για τις δωρεές, καθότι η συναλλαγή έγινε μέσω τραπεζών και το ποσό ήταν κάτω από το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ.

Όμως, στη συνέχεια και συγκεκριμένα στις !9 Δεκεμβρίου 2022 υποβλήθηκε δήλωση φόρου γονικής παροχής χρηματικού ποσού 600.000 ευρώ με ημερομηνία με ημερομηνία διενέργειας της δωρεάς την 21^η Σεπτεμβρίου 2022, με δωρήτρια τη μητέρα και δωρεοδόχο τον άλλο γιο της και αδελφό του αρχικού δωρητή.

Τα εν λόγω ποσά τα δήλωσαν και τους αντίστοιχους κωδικούς της δήλωσης φόρου εισοδήματος και από τον έλεγχο που έγινε διαπιστώθηκε η παράβαση.

Συγκεκριμένα θεωρήθηκε τριγωνική συναλλαγή με στόχο να παρακάμψουν τη φορολογία για δωρεά από αδελφό σε αδελφό, που επιβαρύνεται με 20% και γι΄ αυτό επέλεξαν τη μεταφορά του ποσού αρχικά στη μητέρα τους, η οποία στη συνέχεια το μετέφερε στο άλλο παιδί της, σε ένα τρίμηνο, που κίνησε τις υποψίες της εφορίας.

Επίσης, όπως σημειώνεται στην απόφαση της ΔΕΔ, η ίδια η μητέρα, δεν είχε τη δυνατότητα βάσει των εισοδημάτων που δήλωνε, να δωρίσει ένα τόσο μεγάλο ποσό στο γιό της, οπότε πάλι η οικογένεια θα έμπλεκε με την επιβολή φόρων και προστίμων.

Στο πλαίσιο αυτό, επιβλήθηκε φόρος δωρεάς ύψους 119.994,43 ευρώ, καθώς και πρόστιμο ύψους 59.997,22 ευρώ ήτοι συνολικό ποσό 179.991,65 ευρώ, το οποίο βεβαιώθηκε στον τελικό αποδέκτη της δωρεάς.