Η κυβερνήτρια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed) Λίζα Κουκ προσέφυγε στα δικαστήρια υποστηρίζοντας ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει τη δικαιοδοσία να την απομακρύνει από το αξίωμά της, εκκινώντας μια δικαστική διαδικασία που θα μπορούσε να οδηγήσει στον επανακαθορισμό των κανόνων σε ό,τι αφορά την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας.
Στη μήνυσή της η Κουκ λέει ότι ο Τραμπ παραβίασε την ομοσπονδιακή νομοθεσία που επιτρέπει στον πρόεδρο να απομακρύνει κάποιο μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Fed μόνο εάν υπάρχει «λόγος». Ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος λέει ότι η Κουκ διέπραξε δανειακή απάτη το 2021, έναν χρόνο πριν διοριστεί στη Fed.
Η υπόθεση κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγηθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο όπου η συντηρητική πλειοψηφία έχει επιτρέψει, έστω και διστακτικά, στον Τραμπ να απολύσει αξιωματούχους από άλλες υπηρεσίες, ωστόσο πρόσφατα άφησε να εννοηθεί ότι η Fed μπορεί να αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση υπηρεσίας που δεν υπόκειται στον άμεσο έλεγχο του Λευκού Οίκου.
Ένας εκπρόσωπος της Fed είπε νωρίτερα, πριν κατατεθεί η μήνυση, ότι η ομοσπονδιακή τράπεζα θα υπακούσει στις αποφάσεις των δικαστηρίων.
Η Κουκ διορίστηκε το 2022 από τον πρώην πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και είναι η πρώτη Αφροαμερικανή που αναλαμβάνει τέτοιο ρόλο στο διοικητικό συμβούλιο της Fed.
Νωρίτερα φέτος ο Τραμπ απέλυσε και την Γκουίν Γουίλκοξ, την πρώτη Αφροαμερικανή που διορίστηκε στην Εθνική Επιτροπή Εργασιακών Σχέσεων, η οποία εξετάζει εργασιακές διαφορές στον ιδιωτικό τομέα. Απέπεμψε επίσης πολλά άλλα στελέχη υπηρεσιών που επί μακρόν αντιμετωπίζονταν ως ανεξάρτητες από τον Λευκό Οίκο.
Ο νόμος με τον οποίο ιδρύθηκε η Fed δεν ξεκαθαρίζει ποιος μπορεί να είναι ο «βάσιμος λόγος» για την αποπομπή μελών του διοικητικού συμβουλίου της, ούτε καθορίζει ποια είναι η διαδικασία για την απομάκρυνσή τους. Κανένας πρόεδρος δεν απέλυσε ποτέ κάποιο μέλος της Fed και ο νόμος δεν έχει εξεταστεί ποτέ από τα δικαστήρια.
Πολλοί ομοσπονδιακοί νόμοι αναφέρουν ότι ο πρόεδρος θα πρέπει να έχει κάποιον «βάσιμο λόγο» για να απομακρύνει μέλη διαφόρων υπηρεσιών. Αυτοί οι λόγοι μπορεί ναι είναι η παράλειψη καθήκοντος, η αναποτελεσματικότητα και η διάπραξη παράνομων πράξεων. Οι νόμοι αυτοί θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον «οδηγό» των δικαστηρίων ώστε να καθορίσουν εάν ο Τραμπ δικαίως απέλυσε την Κουκ.
Ερωτηματικά για τα δάνεια της Κουκ διατύπωσε για πρώτη φορά φέτος τον Αύγουστο ο Ουίλιαμ Πούλτι, ο διορισμένος από τον Τραμπ διευθυντής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Χρηματοδότησης Στέγασης. Ο Πούλτι ανέφερε το θέμα στην υπουργό Δικαιοσύνης Πάμελα Μπόντι, προκειμένου να το ερευνήσει.
Η Κουκ έλαβε τα δάνεια στο Μίσιγκαν και την Τζόρτζια το 2021, όταν ήταν καθηγήτρια πανεπιστημίου. Το πόθεν έσχες της του 2024 αναφέρει τρία δάνεια, με τα δύο να αφορούν προσωπικές κατοικίες της. Τα δάνεια της πρώτης κατοικίας συνήθως συνοδεύονται από χαμηλότερα επιτόκια σε σύγκριση με εκείνα που αφορούν επενδυτικές αγορές, καθώς τα δεύτερα θεωρούνται πιο επισφαλή από τις τράπεζες.
Ορισμένοι ειδικοί αμφισβητούν ότι οι συναλλαγές που έκανε η Κουκ πριν από τον διορισμό της και οι οποίες ήταν δημόσια έγγραφα, προσβάσιμα σε όλους, την εποχή που εγκρίθηκε ο διορισμός της στη Fed, συνιστούν επαρκή λόγο για την απόλυσή της. Στην επιστολή του, στις 25 Αυγούστου, προς την Κουκ, ο Τραμπ την κατηγορεί για «απατηλή και εγκληματική συμπεριφορά σε ένα οικονομικό ζήτημα» και λέει ότι δεν έχει εμπιστεύεται την εντιμότητά της.
Η Κουκ απάντησε ότι με βάση τον νόμο «δεν υπάρχει βάσιμος λόγος» για την απομάκρυνσή της και ότι ο Τραμπ «δεν έχει την εξουσία» να την απολύσει.
Με την απομάκρυνση της Κουκ από τη Fed ο Τραμπ θα μπορούσε να διορίσει άλλο ένα πρόσωπο της επιλογής του, το τέταρτο, στο επταμελές διοικητικό συμβούλιο του οργανισμού. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει κατ’ επανάληψη επικρίνει τον επικεφαλής της Fed, τον Τζερόμ Πάουελ, επειδή δεν μειώνει τα επιτόκια, ωστόσο σταμάτησε τις απειλές ότι θα τον απομακρύνει από τη θέση του προτού να λήξει η θητεία του, τον Μάιο του 2026.