Η μετανάστευση αναδεικνύεται ως ο κρίσιμος παράγοντας που συνέβαλε σε νέο ρεκόρ πληθυσμού για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), με τον συνολικό αριθμό των κατοίκων να ανέρχεται στους 450,4 εκατομμύρια το 2024.
Αυτή η αύξηση σημειώθηκε παρά τη συνεχιζόμενη φυσική πληθυσμιακή μείωση που καταγράφεται για τέταρτη διαδοχική χρονιά, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat.
Η στατιστική τάση των τελευταίων ετών καταδεικνύει ότι από το 2012, η ΕΕ αντιμετωπίζει περισσότερους θανάτους σε σχέση με τις γεννήσεις κατ' έτος, καθιστώντας τη μετανάστευση καθοριστικό μοχλό για την επίτευξη πληθυσμιακής αύξησης.
Αυτή η εξέλιξη φωτίζει μια βαθύτερη δημογραφική πρόκληση: η γήρανση του πληθυσμού και τα χαμηλά ποσοστά γεννητικότητας δημιουργούν πιέσεις στα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας, ενώ ταυτόχρονα προκαλούν ελλείψεις στην αγορά εργασίας.
Κατά το 2024, η ΕΕ προσέθεσε 1,07 εκατ. κατοίκους, καθώς η θετική καθαρή μετανάστευση 2,3 εκατομμυρίων ατόμων συνέβαλε στην αντιστάθμιση της φυσικής μείωσης του πληθυσμού κατά 1,3 εκατομμύρια (μ’ ετήσια σύνολα 4,82 εκατ. θανάτων έναντι 3,56 εκατ. γεννήσεων).
Οι τρεις πολυπληθέστερες χώρες - Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία - συγκεντρώνουν σχεδόν το 47% του συνολικού ευρωπαϊκού πληθυσμού, σύμφωνα με τα φετινά δημογραφικά δεδομένα. Παράλληλα, 19 κράτη μέλη της ΕΕ παρουσίασαν αύξηση πληθυσμού το 2024, ενώ σε οκτώ χώρες ο πληθυσμός μειώθηκε.
Η Μάλτα κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστιαίο ρυθμό ανόδου πληθυσμού (19 ανά 1.000 άτομα), ενώ ακολουθούν η Ιρλανδία (16,3) και το Λουξεμβούργο (14,7). Από την άλλη πλευρά, η Λετονία σημείωσε τη μεγαλύτερη αναλογική μείωση (-9,9), ενώ ακολουθούν η Ουγγαρία (-4,7), καθώς και Πολωνία και Εσθονία (από -3,4 έκαστη).
Ο πληθυσμός της ΕΕ έχει παρουσιάσει αύξηση από τα 354,5 εκατ. το 1960, αν και η ετήσια αύξηση βαίνει μειούμενη τις τελευταίες δεκαετίες: από 3 εκατ. ετησίως στη δεκαετία του 1960 σε μόλις 0,9 εκατ. στη διάρκεια 2005-2024.
Όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση της Eurostat, "η παρατηρηθείσα ανάπτυξη του πληθυσμού μπορεί σε μεγάλο βαθμό να αποδοθεί στις αυξανόμενες μεταναστευτικές κινήσεις στην εποχή μετά την COVID-19".
Η πανδημία προκάλεσε βραχυπρόθεσμη συρρίκνωση πληθυσμού στα 27 κράτη-μέλη, φαινόμενο το οποίο αναστράφηκε χάρη στη μετανάστευση.
Παρά τις ανησυχίες της κοινής γνώμης για τη μετανάστευση, οι παράτυπες διασχίσεις συνόρων μειώθηκαν το 2024 κατά 38%, αγγίζοντας το χαμηλότερο επίπεδο από το 2021. Παρ’ όλα αυτά, χώρες όπως το Βέλγιο, η Πολωνία, η Γερμανία και η Ολλανδία προχώρησαν σε προσωρινούς συνοριακούς ελέγχους τα τελευταία 1,5 χρόνια, επηρεάζοντας τη λειτουργία της ζώνης Σένγκεν.
Ανταποκρινόμενη στις νέες μεταναστευτικές ροές, η ΕΕ εφάρμοσε το 2023 αναθεωρημένο σχέδιο για το μεταναστευτικό, με στόχο τη μείωση των παράτυπων αφίξεων και την επιτάχυνση της διαδικασίας παραχώρησης ασύλου.