Ξεκίνησε στην κοινοβουλευτική επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου η συζήτηση για το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με τίτλο «Αναβάθμιση της ασφάλειας των σιδηροδρόμων, αξιολόγηση προσωπικού σιδηροδρόμων, ενίσχυση εποπτείας σιδηροδρομικού δικτύου… και άλλες διατάξεις».
Το εν λόγω σχέδιο νόμου τοποθετείται στο επίκεντρο του εθνικού διαλόγου γύρω από τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και την αύξηση της ασφάλειας στις σιδηροδρομικές μεταφορές, ιδίως μετά τα τραγικά γεγονότα στα Τέμπη, αλλά και στο πλαίσιο ευθυγράμμισης με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις.
Ο αναπληρωτής υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, επισήμανε ότι το νομοσχέδιο προετοιμάστηκε σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων (ERA), ενώ μετά την ψήφισή του θα αποσταλεί εκ νέου για αξιολόγηση στα αντίστοιχα ευρωπαϊκά όργανα.
Στο πλαίσιο της διακυβέρνησης του σιδηροδρομικού τομέα, έγινε σαφής αναφορά στην κατανομή αρμοδιοτήτων: Ο ΟΣΕ ως διαχειριστής υποδομής, η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) για θέματα ασφάλειας και αδειοδοτήσεων, και το Υπουργείο ως νομοθετικός βραχίονας αλλά και χρηματοδότης για επενδύσεις τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Στόχος είναι η υιοθέτηση ξεκάθαρων ρόλων μεταξύ εποπτείας, λειτουργίας και ρύθμισης, ύστερα από δεκαετίες ασάφειας και επικαλυπτόμενων εξουσιών.
Όπως υπογράμμισε ο κ. Κυρανάκης, «Αυτή η κατανομή δεν είχε γίνει ως τώρα. Το ρυθμίζουμε σε συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς», ενώ διευκρίνισε ότι δεν υπάρχει αποκλειστικότητα στη λειτουργία των σιδηροδρομικών εταιρειών και ότι η Hellenic Train δεν αποτελεί τη μόνη εταιρεία που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα. Υπάρχουν, συνολικά, τέσσερις ενεργές εταιρείες.
Σημειώθηκε πως η εφαρμογή εθνικών κανονισμών (όπως η υποχρεωτική παρουσία δύο μηχανοδηγών σε συγκεκριμένες διαδρομές) συχνά προσκρούει σε αντενδείξεις και επιφυλάξεις εκ μέρους της ERA, γεγονός που αναδεικνύει τη διαρκή ανάγκη για συνεννόηση σε ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Το νομοσχέδιο συνάντησε ευρύ φάσμα πολιτικών αντιδράσεων, αναδεικνύοντας τις στρατηγικές διαφωνίες μεταξύ των κομμάτων ως προς την ουσία και τους στόχους της μεταρρύθμισης.
Ο εισηγητής της πλειοψηφίας, Λάκης Βασιλειάδης (ΝΔ), χαρακτήρισε το νομοσχέδιο ως «εκ βάθρων μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία» με σκοπό την προσαρμογή του ελληνικού σιδηροδρομικού τομέα στα σύγχρονα διεθνή πρότυπα και την υιοθέτηση του τριπτύχου «πρόληψη – διαφάνεια – λογοδοσία». Ο Τάσος Νικολαΐδης (ΠΑΣΟΚ), αντιθέτως, επικέντρωσε στην ανάγκη για συνολικό στρατηγικό σχέδιο και διατύπωσε αιχμές για αποσπασματικότητα και έλλειψη συνοχής μεταξύ των μεταρρυθμίσεων. Ζήτησε δε σαφή ενσωμάτωση των προτάσεων του πορίσματος ΕΟΔΑΣΑΑΜ για τα Τέμπη στις σχετικές διατάξεις.
Εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος επέκρινε την καθυστέρηση του κυβερνητικού έργου και έκανε λόγο για παραβίαση επίσημων δεσμεύσεων έναντι των ευρωπαϊκών θεσμών. Αμφισβήτησε τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου, χαρακτηρίζοντάς το ως «κουρελού» που στοχεύει στην επικοινωνιακή διαχείριση και την παραπλάνηση της κοινής γνώμης, ανακοίνωσε δε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα το υπερψηφίσει.
Από την πλευρά του ΚΚΕ, ο Κ. Μεταξάς εστίασε στην προώθηση της επιχειρηματικής λειτουργίας των σιδηροδρόμων και στη συνέχιση της απελευθέρωσης του τομέα σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τόνισε την αναγκαιότητα ουσιαστικού εκσυγχρονισμού και θύμισε πως οι αιτίες των Τεμπών παραμένουν ανεπίλυτες, παρά τις πολλαπλές νομοθετικές παρεμβάσεις.
Στη συζήτηση παρενέβησαν επίσης εκπρόσωποι όλων των κομμάτων, επισημαίνοντας είτε διοικητικές αστοχίες, είτε αδιέξοδα του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, είτε κίνδυνο για ιδιωτικοποίηση και απώλεια δημόσιας λογοδοσίας. Η ανεξάρτητη βουλευτής Θεοδώρα Τζάκρη, για παράδειγμα, εντόπισε ότι για να αποφευχθεί η κατάληξη σε ένα ακόμη ανεφάρμοστο θεσμικό πλαίσιο, χρειάζεται συγκεκριμένος σχεδιασμός και ανεξαρτησία φορέων, καθώς και πραγματική κατανόηση της σημασίας του σιδηροδρόμου στη χώρα μας.
Ορισμένες τοποθετήσεις στάθηκαν ιδιαίτερα στο θέμα της δημόσιας λογοδοσίας και διαφάνειας. Εκπρόσωποι της Πλεύσης Ελευθερίας, μεταξύ άλλων, κατηγόρησαν το νομοσχέδιο ότι «νομιμοποιεί» παλαιές δαπάνες, αποκλείοντας τον έλεγχο από ορκωτούς λογιστές, ενώ δίνει τη δυνατότητα διορισμού στελεχών εκτός του συστήματος ΑΣΕΠ.
Συνολικά, το νέο νομοσχέδιο για τους ελληνικούς σιδηροδρόμους τοποθετείται στο επίκεντρο ενός πολυεπίπεδου θεσμικού διαλόγου, στοχεύοντας αφενός στην αναβάθμιση της ασφάλειας και της λειτουργίας του δικτύου, αφετέρου δε στη διασφάλιση της συμπόρευσης με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές και τις σύγχρονες απαιτήσεις του επιχειρείν και της κοινωνίας.