Σε επικίνδυνη περιδίνηση φαίνεται ότι οδηγεί η κυπριακή πλευρά το καλώδιο GSI και την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου μετά και τις χθεσινές δηλώσεις του Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος επιτέθηκε ευθέως στον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ, Μάνο Μανουσάκη, καταλογίζοντάς του ότι ανατρέπει το Πλαίσιο Συμφωνίας που είχε υπογραφεί μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου τον Ιούλιο του 2024.
Την κρίση πυροδότησε η προσπάθεια του ΑΔΜΗΕ να αναγνωριστεί από την κυπριακή πλευρά το σύνολο των δαπανών ύψους 251 εκατ. ευρώ που έχει πραγματοποιήσει στο πλαίσιο του έργου με την ΡΑΕΚ να αναγνωρίζει μόνο το ποσό των 82 εκατ. ευρώ.
Ο κύπριος πρόεδρος χρησιμοποίησε ασυνήθιστα σκληρές εκφράσεις κάνοντας λόγο για «εκβιασμούς», «πληρωμένες καταχωρήσεις» και ότι «η κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν», μετατρέποντας και επίσημα ένα βαρυσήμαντο ενεργειακό έργο σε πολιτικό θρίλερ.
Η αντίδραση του κύπριου προέδρου προκάλεσε αμηχανία στην Αθήνα αλλά και την ενόχληση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
Αργά χθες το βράδυ πάντως φαίνεται ότι επήλθε εκτόνωση της κρίσης με κυπριακές πηγές να δηλώνουν ικανοποιημένες για τις διευκρινίσεις του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος νωρίτερα διέψευσε το δημοσίευμα στην κυπριακή ιστοσελίδα, αναφέροντας ότι μετά τις εξηγήσεις ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει το Πλαίσιο Συμφωνίας Κύπρου - Ελλάδος για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ.
Παράλληλα σημείωσαν ότι δεν τίθεται θέμα διασάλευσης των σχέσεων με την Αθήνα.
Το χρονικό της κρίσης
Η έντονη αντίδραση του Κύπριου Προέδρου χθες ήρθε να προστεθεί στο πλήθος εμποδίων που βάζει το τελευταίο διάστημα η κυπριακή πλευρά, με προεξέχοντα τον Υπουργό Οικονομικών Μάκη Κεραυνό, προκειμένου να μην προχωρήσει στην έγκριση του εσόδου ύψους 25 εκατ. ευρώ που θα διασφάλιζε τη συνέχιση της κατασκευής του καλωδίου από τη γαλλική Nexans, άρα και την ομαλή πορεία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου.
Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι οι κύπριοι δεν επιθυμούν πραγματικά την υλοποίηση του μεγάλου έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου και οι χθεσινές εξελίξεις αποτελούν απόπειρα ηρωικής εξόδου και απεμπλοκής από το έργο με μετάθεση ευθυνών.
Από την άλλη πλευρά κυπριακές πηγές αναφέρουν ότι δεν αμφισβητείται η χρησιμότητα και η σκοπιμότητα του έργου αλλά επιλογές του ΑΔΜΗΕ και της ελληνικής πλευράς που αυξάνουν το κόστος δυσανάλογα για την κυπριακή πλευρά. Κάτι που αφορά τις δαπάνες ύψους 251 εκατ. ευρώ που έχει πραγματοποιήσει ο ΑΔΜΗΕ μέχρι τώρα στο πλαίσιο του έργου.
Στην ίδια κατεύθυνση θεωρούν ότι η εκτόνωση που σημειώθηκε αργά το βράδυ οφείλεται στις διευκρινήσεις από πλευράς ΑΔΜΗΕ που συνδέονται με τις απαιτήσεις για την ανάκτηση δαπανών στο πλαίσιο του έργου.
Με φόντο τη νέα ένταση μεταξύ των δύο πλευρών, πραγματοποιήθηκε χθες έκτακτη σύσκεψη στο Μαξίμου με τη συμμετοχή του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, της ηγεσία του ΥΠΕΝ, καθώς και της διοίκησης του ΑΔΜΗΕ, στο επίκεντρο της οποίας βρέθηκαν τα νέα δεδομένα που έχουν προκύψει, με την επισήμανση ότι ο ΑΔΜΗΕ δεν αλλάζει στάση ως προς τη διεκδίκηση της πρώτης δόσης, ύψους 25 εκατ. ευρώ από τη ΡΑΕΚ για το έτος 2025.
Ωστόσο, αναμένεται επίσημη ενημέρωση με βάση τα αποτελέσματα της χθεσινής συνάντησης, αλλά και τοποθέτηση εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης.
Θυμίζουμε ότι το έργο ξεκίνησε ως ιδιωτική πρωτοβουλία της εταιρείας EuroAsia Interconnector με ισχυρή ευρωπαϊκή στήριξη, λαμβάνοντας μάλιστα το 2022 επιχορήγηση 657 εκατ. ευρώ από το Connecting Europe Facility (CEF) και 100 εκατ. ευρώ από το κυπριακό Σχέδιο Ανάκαμψης.
Όταν το 2023 η εταιρεία αποφάσισε να αποσυρθεί ο ΑΔΜΗΕ ανέλαβε ως φορέας υλοποίησης μέσω του ειδικού εταιρικού σχήματος Great Sea Interconnector που συστάθηκε τον Ιανουάριο 2024.
Σφοδρή επίθεση Χριστοδουλίδη σε ΑΔΜΗΕ
Μπορεί πριν μία εβδομάδα Μητσοτάκης και Χριστοδουλίδης να έστελναν θετικά μηνύματα για την πορεία του έργου στο πλαίσιο του τετ α τετ που είχαν στη Νέα Υόρκη, ωστόσο η κατάσταση πήρε νέα τροπή.
Αφορμή αποτέλεσε δημοσίευμα της κυπριακής εφημερίδας «Φιλελεύθερος» σχετικά με επιστολή του ΑΔΜΗΕ προς την ΡΑΕΚ, σύμφωνα με την οποία ο πρώτος επιχειρεί να ανατρέψει το Πλαίσιο Συμφωνίας που είχε υπογραφεί από τις κυβερνήσεις τον Ιούλιο του 2024, με την οποία του εγκρίθηκε ανάκτηση 82 εκατ. ευρώ αλλά δικαίωμα είσπραξης μόνο 25 εκατ. για το 2025.
Μάλιστα, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα ο ΑΔΜΗΕ διεκδικεί πλέον αναγνώριση δαπανών ύψους 251 εκατ. ευρώ.
Το δημοσίευμα αυτό προκάλεσε την αντίδραση του Προέδρου της Κύπρου, ο οποίος σε διαμήνυσε σε αυστηρή γλώσσα ότι «η κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν».
Όπως ανέφερε: «Να σημειώσω ότι για το συγκεκριμένο έργο υπάρχει πλήρης κατανόηση και συμφωνία πλαίσιο ανάμεσα στην ελληνική και την κυπριακή Κυβέρνηση. Να αναφέρω ότι πρόσφατα στη Νέα Υόρκη συμφωνήσαμε με τον Έλληνα Πρωθυπουργό για το πώς προχωρούμε πολύ συγκεκριμένα και μάλιστα εκδόθηκε και σχετική ανακοίνωση».
«Αν ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ νομίζει ότι με τέτοιες επιστολές ή με πληρωμένες καταχωρίσεις εκβιάζεται η κυπριακή Κυβέρνηση, προφανώς δεν ξέρει με ποιους έχει να κάνει. Η κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ και είναι εδώ για να στηρίξει μόνο τα συμφέροντα του κυπριακού λαού. Αυτό είναι το ξεκάθαρο μήνυμα προς τον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ», συνέχισε.
Πάντως, σύμφωνα με άλλο δημοσίευμα του Φιλελεύθερου στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο Νίκος Χριστοδουλίδης, διαμήνυε ότι η Λευκωσία θα εκπληρώσει στο ακέραιο τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει και εξέφρασε την ελπίδα όλοι οι εμπλεκόμενοι να πράξουν το ίδιο.
Άμεση η αντίδραση του Διαχειριστή
Με ανακοίνωσή του ο ΑΔΜΗΕ έσπευσε να διαψεύσει κατηγορηματικά τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο δημοσίευμα της κυπριακής ιστοσελίδας philenews με τίτλο «Αποκαλυπτικό: Κήρυξε πόλεμο ο ΑΔΜΗΕ για το καλώδιο – Επιστολή βόμβα στη ΡΑΕΚ».
«Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει και διεκδικεί τη συμφωνημένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, και τίποτα περισσότερο όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες του έργου (capex), και διαψεύδει την αυθαίρετη και αδιασταύρωτη πληροφορία του δημοσιεύματος περί άμεσης διεκδίκησης των 251 εκατ. ευρώ, το οποίο αποτελεί μέρος των 1,9 δις €, του έργου, και το οποίο θα ανακτηθεί στο βάθος χρόνου των 35 ετών απόσβεσης που έχει προσδιοριστεί ρυθμιστικά.
Ο λόγος που ο ΑΔΜΗΕ με βάση το προβλεπόμενο συμβατικό δικαίωμά του αιτήθηκε αναθεώρηση της απόφασης της ΡΑΕΚ της 31ης Ιουλίου 2025, είναι ότι η ΡΑΕΚ με αυτή την απόφαση δεν αναγνώρισε τα έξοδα που έχει κάνει ο Διαχειριστής έως σήμερα, παρά τα στοιχεία που έχει λάβει και παρά το γεγονός ότι η Ελληνική ρυθμιστική αρχή τα αναγνωρίζει.
Συγκεκριμένα η ΡΑΕΚ αναγνώρισε μόνο ποσό ύψους 82 εκατ. ευρώ, έναντι περίπου 251 εκατ. ευρώ, τα οποία αποτελούν βεβαιωμένες έως σήμερα επενδυτικές δαπάνες.
Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει το προς ανάκτηση ποσό των 25 εκατ ευρώ για το 2025 ως έναντι του πραγματικού εσόδου του έργου, το οποίο ρυθμιστικά θα πρέπει να υπολογιστεί στη βάση του συνόλου των επενδυτικών δαπανών, όπως πράττει η ΡΑΑΕΥ, διεκδικεί για τον λόγο αυτόν την αναγνώριση από τη ΡΑΕΚ του συνόλου των πραγματικών δαπανών του έως σήμερα. Με την ένσταση προσκομίζονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
«Καρδιογράφημα» οι αποφάσεις της ΡΑΕΚ
Θυμίζουμε ότι στις 31 Ιουλίου, στην τηλεδιάσκεψη μεταξύ ΡΑΕΚ, Κομισιόν, ΡΑΑΕΥ και ΑΔΜΗΕ, η πρώτη έδωσε το «πράσινο» φως για την καταβολή των 25 εκατ. ευρώ στον ΑΔΜΗΕ για την περίοδο Ιανουαρίου - Δεκεμβρίου 2025, θέτοντας ως βασική προϋπόθεση την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του έργου.
Συγκεκριμένα, το έργο θα έπρεπε να περάσει στην ιδιοκτησία του ΑΔΜΗΕ, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανάκτηση του εσόδου μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας, με την ενσωμάτωσή του στις Χρεώσεις Χρήσης Συστήματος. Η σχετική απόφαση από την ΡΑΕΚ αναμενόταν προς τα τέλη Αυγούστου.
Ωστόσο, η πέμπτη κατά σειρά τηλεδιάσκεψη στις 26 Σεπτεμβρίου κατέληξε άκαρπη με τη ΡΑΕΚ να δίνει ραντεβού τον Οκτώβριο για τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας. Η μοναδική εξέλιξη της τελευταίας τηλεδιάσκεψης ήταν η δέσμευση της Κομισιόν ότι θα πάρει πρωτοβουλία σε υψηλότερο πολιτικό επίπεδο προκειμένου να πείσει τον Κύπριο Υπουργό Οικονομικών, Μάκη Κεραυνό, να ξεπεράσει τους ενδοιασμούς του σχετικά με τη βιωσιμότητα του έργου.
Απλήρωτη η Nexans
Όπως έγινε γνωστό στις αρχές του φθινοπώρου, η Nexans, η γαλλική εταιρεία που έχει αναλάβει την κατασκευή του καλωδίου και η οποία έχει πληρωθεί μέχρι και τον Αύγουστο, με επιστολή της στον ΑΔΜΗΕ ζητούσε απαντήσεις για την αδικαιολόγητη κωλυσιεργία. Αξίζει να σημειωθεί ότι έως σήμερα η εταιρεία έχει κατασκευάσει 160 χιλιόμετρα καλωδίου, ενώ απομένουν άλλα 140 χιλιόμετρα.
Εάν δεν υπάρξει κάποια ανατροπή, η γαλλική εταιρεία θα αναγκαστεί να αναστείλει τις εργασίες της, ενεργοποιώντας τη σχετική πρόβλεψη για πληρωμές σε μηνιαία βάση. Η υπόθεση, όμως, δεν τελειώνει εκεί, αφού η Nexans μέσα στους επόμενους 12 μήνες -και εφόσον δεν έχει υπάρξει πρόοδος στις πληρωμές- έχει το δικαίωμα να τερματίσει οριστικά το συμβόλαιο και να παραπέμψει το έργο στις ελληνικές καλένδες.
Υπενθυμίζεται ότι ο CEO της Nexans, Christopher Guérin, είχε δηλώσει περί τα τέλη Ιουλίου σε αναλυτές ότι «εάν ο GSI ακυρωθεί, έχουμε άλλα έργα που μπορούμε να αξιοποιήσουμε».
Ακολούθως, η γαλλική εταιρεία προέβη σε επίσημη ανακοίνωση στην οποία ανέφερε, μεταξύ άλλων, «οι προηγμένες λύσεις καλωδίων HVDC της Nexans είναι ιδιαίτερα περιζήτητες σε μια σειρά έργων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επομένως, οποιαδήποτε διαθέσιμη παραγωγική ικανότητα μπορεί να αναδιατεθεί σε άλλες πρωτοβουλίες, οι οποίες είναι ήδη σε εξέλιξη ή υπό σχεδιασμό».
Ποιος ο ρόλος της Τουρκίας
Μπορεί η Κύπρος να επικαλείται εδώ και καιρό δια στόματος του Υπουργού Οικονομικών, Μάκη Κεραυνού, ανησυχίες περί μη βιωσιμότητας του έργου, ωστόσο η αλήθεια είναι διαφορετική.
Ο πραγματικός λόγος που η Λευκωσία δεν προχωρά σε διευθέτηση της οικονομικής εκκρεμότητας των 25 εκατ. ευρώ, ώστε να προχωρήσει η κατασκευή του καλωδίου, είναι η Τουρκία, η οποία θα ήταν απόλυτα ικανοποιημένη με ένα πιθανό «ναυάγιο» του έργου.
Η γείτονα χώρα έχει αποτελέσει από την πρώτη στιγμή τροχοπέδη στην υλοποίηση του έργου, δημιουργώντας στρατηγικά και τεχνικά εμπόδια. Τον Ιούλιο του 2024, τουρκικά πολεμικά πλοία παρεμπόδισαν τις υποθαλάσσιες έρευνες νότια της Κάσου, «παγώνοντας» τις έρευνες στο 60% της διαδρομής.
Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι οι περιοχές αυτές περιλαμβάνονται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα με βάση το τουρκολιβυκό μνημόνιο και θεωρεί ότι οποιαδήποτε έρευνα ή τοποθέτηση καλωδίων απαιτεί τη δική της έγκριση. Συνεπώς, έχει εκδώσει anti-NAVTEX και στέλνει ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις να παρακολουθούν τις περιοχές.
Έτσι, μετά την διακοπή των ερευνών το 2024, δεν επαναλήφθηκε κάποια τέτοια προσπάθεια όλους αυτούς τους μήνες, παρά την επιθυμία του ΑΔΜΗΕ να προχωρήσει το έργο, για το οποίο έχει ήδη επενδύσει ένα μεγάλο ποσό.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
