Ισχυρή ώθηση στην ελληνική οικονομία μπορεί να δώσει το Ταμείο Ανάκαμψης, όμως τα οφέλη μπορεί να χαθούν σε μεγάλο βαθμό αν οι ελληνικές κυβερνήσεις βρουν την ευκαιρία για ανεύθυνη δημοσιονομική πολιτική με υπερβολικές φοροελαφρύνσεις, όπως τονίζεται σε νέα ανάλυση που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (No Quick Fix: The Recovery and Resilience Plan and External Position in Greece - Zamid Aligishiev and Robert Blotevogel).
Η Ελλάδα, μια χώρα που για δεκαετίες αντιμετώπιζε επίμονα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και μια μεγάλη καθαρή θέση ως οφειλέτης προς τον υπόλοιπο κόσμο, βρίσκεται πλέον μπροστά σε μια μοναδική ευκαιρία για αναμόρφωση και εξωτερική σταθερότητα, τονίζεται στην ανάλυση.
Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το συνδεόμενο με αυτό Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP) προσφέρουν στην Ελλάδα μια σημαντική ένεση κεφαλαίων και μια φιλόδοξη ατζέντα μεταρρυθμίσεων, με στόχο την ενίσχυση του μακροπρόθεσμου δυναμικού της χώρας. Η ανάλυση της επίδρασης του RRP/RRF στην εξωτερική θέση της Ελλάδας, αν και παρουσιάζει μια αισιόδοξη εικόνα, υπογραμμίζει ταυτόχρονα την κρίσιμη σημασία της συνετής εγχώριας πολιτικής για την πλήρη αξιοποίηση αυτών των οφελών.
Το RRP αντιπροσωπεύει μια τεράστια εισροή κεφαλαίων στην ελληνική οικονομία, ύψους περίπου 36 δισ. ευρώ (18,2 δισ. σε επιχορηγήσεις και 17,7 δισ. σε επιδοτούμενα δάνεια), ποσό που αντιστοιχεί στο 16% του ΑΕΠ της Ελλάδας για το 2023, και διατίθεται κατά την περίοδο 2021-2026. Αυτή η χρηματοδότηση συνοδεύεται από μεγάλες δημόσιες επενδύσεις και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Οι τομείς που θα λάβουν σημαντικές νέες επενδύσεις περιλαμβάνουν την πράσινη ενέργεια, την ψηφιακή υποδομή, την υγεία και την εκπαίδευση και κατάρτιση. Οι μεταρρυθμίσεις στοχεύουν στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, του δικαστικού συστήματος, της φορολογικής διοίκησης και της διαχείρισης των δημόσιων επενδύσεων. Αυτές οι παρεμβάσεις είναι σχεδιασμένες για να αντιμετωπίσουν τις ειδικές αδυναμίες της Ελλάδας που έχουν ανακόψει την παραγωγικότητα και τη δυνητική ανάπτυξη.
Το μοντέλο που χρησιμοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για να αναλύσει την επίδραση του RRP/RRF, λαμβάνει υπόψη έξι διαφορετικά σοκ: αύξηση των επίσημων επιχορηγήσεων, δημόσιων επενδύσεων, δημόσιας κατανάλωσης, επίσημων δανείων, συνολικής παραγωγικότητας παραγόντων (TFP), και μείωση της δυσαρέσκειας της εργασίας. Η εφαρμογή του RRP έχει σημειώσει σχετικά καλή πρόοδο, με την Ελλάδα να έχει ήδη αποδεσμεύσει περισσότερο από το ήμισυ των διαθέσιμων πόρων της μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2025.
Βελτίωση της εξωτερικής θέσης και των εθνικών αποταμιεύσεων
Η ανάλυση του ΔΝΤ δείχνει ότι ένα καλά εκτελεσμένο RRP/RRF μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη διόρθωση των εξωτερικών ανισορροπιών της Ελλάδας, οδηγώντας δυνητικά σε ουσιαστική βελτίωση της καθαρής διεθνούς επενδυτικής της θέσης (NIIP).
Το βασικό σενάριο προβλέπει βελτιώσεις στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έως και 2,6 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ σε 15 χρόνια, ενισχύοντας την NIIP κατά σχεδόν 30 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Αυτό το θετικό αποτέλεσμα εξαρτάται από την ικανότητα του RRP να ενισχύσει τις δημόσιες αποταμιεύσεις, καθώς ένα επιτυχημένο RRP/RRF δημιουργεί ένα σημαντικό δημοσιονομικό μέρισμα – τα δημοσιονομικά ισοζύγια αυξάνονται κατά περίπου 2,6 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ στο ίδιο χρονικό πλαίσιο.
Οι δημόσιες αποταμιεύσεις αυξάνονται μόνιμα, καθώς η κυβέρνηση χρησιμοποιεί την αύξηση των φορολογικών εσόδων και τη σχετική μείωση των δαπανών (σε σχέση με το ΑΕΠ) για να ενισχύσει τα δημοσιονομικά ισοζύγια, κάτι που στη συνέχεια επιτρέπει την αποπληρωμή των εκκρεμών εξωτερικών υποχρεώσεων. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις ιδιωτικές αποταμιεύσεις, οι οποίες αυξάνονται προσωρινά κατά την περίοδο εφαρμογής του RRP/RRF, κυρίως λόγω της αυξημένης απασχόλησης και των εταιρικών κερδών.
Το κρίσιμο ζήτημα: Η σημασία της συνετής πολιτικής
Παρόλο που το RRP/RRF προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία, η επιτυχία του δεν είναι εγγυημένη. Το ΔΝΤ τονίζει ότι το σχέδιο «δεν είναι μαγική σφαίρα». Η μακροπρόθεσμη επιτυχία του στην εξασφάλιση της εξωτερικής σταθερότητας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνοδευτικές εγχώριες πολιτικές και το ΔΝΤ επισημαίνει τους κινδύνους και τις προκλήσεις που απορρέουν από την εφαρμογή του προγράμματος:
Δημοσιονομικές εκτροπές: Εάν η δημοσιονομική πολιτική γίνει υπερβολικά επεκτατική, διοχετεύοντας το δημοσιονομικό μέρισμα του RRP/RRF σε φορολογικές περικοπές αντί για αποπληρωμή χρέους, η βελτίωση της εξωτερικής θέσης μπορεί να μειωθεί σημαντικά. Σε ένα τέτοιο σενάριο, το δημόσιο εξωτερικό χρέος παραμένει σημαντικά υψηλότερο.
Μη παραγωγικές εισροές κεφαλαίων: Εάν τα νοικοκυριά αυξήσουν σημαντικά τον δανεισμό τους εν αναμονή μελλοντικών κερδών (διευκολυνόμενα από χαλαρότερες μακροπροληπτικές πολιτικές), τα οφέλη του RRP θα υπονομευτούν. Αυτό θα οδηγήσει σε αύξηση των ιδιωτικών εξωτερικών δανείων, τα οποία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για κατανάλωση και όχι για παραγωγικές επενδύσεις.
Μικρότερη διείσδυση των εξαγωγών: Εάν οι Έλληνες εξαγωγείς αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες δυσκολίες στη διείσδυση στις παγκόσμιες αγορές, πιθανώς λόγω περιορισμένης εφαρμογής διαρθρωτικών πολιτικών, η βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και της NIIP θα είναι μικρότερη.
Συστάσεις πολιτικής
Για να διασφαλιστεί η πλήρης αξιοποίηση των οφελών του RRP/RRF, το ΔΝΤ υπογραμμίζει την ανάγκη για συμπληρωματικές εγχώριες πολιτικές.
Δημοσιονομική Σύνεση: Η προτεραιότητα στην αποπληρωμή του χρέους μέσω της χρήσης των φορολογικών εσόδων που προκύπτουν από την αύξηση της παραγωγικότητας, αντί για τη μείωση των φόρων, είναι ζωτικής σημασίας.
Μακροπροληπτικές Πολιτικές: Χρειάζεται στενή εξέταση της αλληλεπίδρασης μεταξύ μακροπροληπτικών πολιτικών και εισροών κεφαλαίων, ειδικά όταν το RRP/RRF ενισχύει επιτυχώς τις επενδύσεις και την παραγωγικότητα. Η αποφυγή μη παραγωγικών εισροών κεφαλαίων είναι κρίσιμη για την αποτροπή νέων απειλών για την εξωτερική βιωσιμότητα.
Ενίσχυση των Ιδιωτικών Αποταμιεύσεων: Δεδομένου του περιορισμένου ρόλου των ιδιωτικών αποταμιεύσεων στη βελτίωση της εξωτερικής θέσης στο βασικό σενάριο, πολιτικές που στοχεύουν στην ενίσχυση των ιδιωτικών αποταμιεύσεων θα ήταν επωφελείς. Ένας τρόπος θα μπορούσε να είναι η δημιουργία μεγαλύτερων φορολογικών κινήτρων για συνεισφορά στο πλήρως κεφαλαιοδοτούμενο επικουρικό συνταξιοδοτικό σύστημα, ειδικά για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.
Προώθηση των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ): Η Ελλάδα θα μπορούσε να ωφεληθεί από την αλλαγή της σύνθεσης των εισροών κεφαλαίων προς παραγωγικές ΑΞΕ. Ο καθορισμός ενός παγκόσμιου επιπέδου ρυθμιστικού πλαισίου για τις ΑΞΕ και στοχευμένων κινήτρων σε στρατηγικούς τομείς, όπως η μεταποίηση, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η έρευνα και ανάπτυξη, θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικός στην ενίσχυση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μακροπρόθεσμα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
