Πλουσιότεροι κατά 226 δισ. ευρώ, ποσό που ξεπερνά το ΑΕΠ της χώρας, έγιναν σε 2,5 χρόνια οι Έλληνες, τουλάχιστον όσοι κατέχουν κάποια κινητή ή ακίνητη περιουσία, λαμβάνοντας ένα αρκετά ικανοποιητικό μέρισμα από τη σταθεροποίηση της οικονομίας και την ανάπτυξή της, ενώ την προηγούμενη δεκαετία η μεγάλη κρίση είχε εξαϋλώσει την αξία των περιουσιών τους και τέθηκαν σε κίνδυνο ακόμη και οι τραπεζικές καταθέσεις.
Στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που παραθέτει η Alpha Bank σε χθεσινή της ανάλυση αποκαλύπτουν πώς αυξήθηκε δυναμικά ο καθαρός πλούτος των ελληνικών νοικοκυριών από το 2022 και μετά, δηλαδή αφού είχε κλείσει ο κύκλος της μεγάλης οικονομικής κρίσης και η οικονομία άρχισε να βρίσκει τον βηματισμό της μετά το σοκ της πανδημίας.
Σημειώνεται ότι ο καθαρός πλούτος, όπως τον υπολογίζει η ΕΚΤ, έχει έναν ορισμό που για την Ελλάδα χωρά κάποια συζήτηση. Περιλαμβάνει την αξία της ακίνητης και κινητής περιουσίας, από την οποία αφαιρείται το χρέος των νοικοκυριών στις τράπεζες, χωρίς όμως να υπολογίζονται οι δυσθεώρητες -στην περίπτωση της Ελλάδας- φορολογικές και ασφαλιστικές οφειλές.
Έστω και με αυτόν τον «αστερίσκο», τα στοιχεία της ΕΚΤ δείχνουν ότι ο καθαρός πλούτος αυξήθηκε εντυπωσιακά από την αρχή του 2022 ως το τέλος του β' τριμήνου του 2024. Ειδικότερα,
- Ανήλθε στα 956 δισ. ευρώ, σημειώνοντας μια αύξηση κατά 31% μέσα σε 2,5 χρόνια. Δηλαδή, προκύπτει μια αύξηση, σε απόλυτα ποσά, κατά 226 δισ. ευρώ, ποσό που ξεπερνά το ΑΕΠ της χώρας.
Ο πλούτος προέρχεται -πάλι- από τα ακίνητα
Πώς σχηματίσθηκε, όμως, αυτή η αύξηση του πλούτου των ελληνικών νοικοκυριών; Το σπουδαιότερο περιουσιακό στοιχείο, στο οποίο εξακολουθούν να δίνουν τη μεγαλύτερη βαρύτητα οι Έλληνες είναι τα ακίνητα, δηλαδή κυρίως το... κεραμίδι στο κεφάλι, η ιδιόκτητη πρώτη κατοικία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ, σχεδόν το 70% της αξίας της περιουσίας των Ελλήνων (68%, για την ακρίβεια) καλύπτεται από την αξία του μη χρηματοοικονομικού πλούτου, δηλαδή από τα ακίνητα. Η αξία των ακινήτων μέσα σε 2,5 χρόνια αυξήθηκε κατά 32%, σε μια αγορά βεβαίως που στρεβλώνεται από την έλλειψη επαρκούς προσφοράς και τις σημαντικές εισροές ξένων επενδύσεων.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, αυτή την περίοδο, δηλαδή από τις αρχές του 2022 μέχρι το τέλος πρώτου εξαμήνου 2024 η αξία των κατοικιών στην Ελλάδα έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 25%. Η αύξηση κατά 32% που καταγράφει η ΕΚΤ προκύπτει από τον συνυπολογισμό και των νέων επενδύσεων που έχουν γίνει σε κατοικίες, καθώς ανέκαμψε η οικοδομική δραστηριότητα.
Όπως σημειώνει η Alpha Bank, «ο δείκτης τιμών οικιστικών ακινήτων ακολουθεί σταθερά ανοδική πορεία από το 2017, έχοντας ανακτήσει σχεδόν εξ ολοκλήρου τις απώλειες που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το τρίτο τρίμηνο του 2024 (τελευταία διαθέσιμη παρατήρηση), η τιμή του δείκτη οικιστικών ακινήτων υστερούσε μόλις κατά 1,3% σε σύγκριση με την ανώτατη τιμή του (τρίτο τρίμηνο του 2008). Η μεγάλη αυτή άνοδος των τιμών των ακινήτων έχει συμπαρασύρει προς τα πάνω την αξία του μη χρηματοοικονομικού και κατ’ επέκταση και του συνολικού πλούτου».
Ο χρηματοοικονομικός πλούτος (καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα κ.α.) επίσης αυξήθηκε, αλλά σε πολύ μικρότερο ποσοστό (13,7%), καθώς αυξήθηκαν οι καταθέσεις, ανέκαμψε το Χρηματιστήριο Αθηνών και κέρδισαν έδαφος οι τιμές των ομολόγων. Είναι σαφές, όμως, ότι η σημασία του χρηματοοικονομικού πλούτου για τους Έλληνες είναι πολύ μικρότερη σε σύγκριση με τα ακίνητα, αφού αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 1/3 της περιουσίας τους.
Από την καταστροφή, στη δημιουργία πλούτου
Στα χρόνια της μεγάλης κρίσης, σε όλες τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων των Ελλήνων σημειώθηκε μια πρωτοφανής καταστροφή σε καιρό ειρήνης:
- Οι τιμές των κατοικιών κατέρρευσαν σε ποσοστό που ξεπέρασε το -40% σε σχέση με τα υψηλά του 2008. Ο Γενικός Δείκτης στο Χρηματιστήριο Αθηνών έχασε σχεδόν 90% ανάμεσα στο 2007 και στις αρχές του 2016, με τις τραπεζικές μετοχές να «εξαϋλώνονται» από τις ανακεφαλαιοποιήσεις. Τα «σίγουρα χαρτιά» του Ελληνικού Δημοσίου, τα ομόλογα, «κουρεύθηκαν» περισσότερο από 50% με την αναδιάρθρωση χρέους του 2012 (PSI). Ακόμη και οι τραπεζικές καταθέσεις κινδύνευσαν από την απειλή του Grexit και «κλειδώθηκαν» με τα capital controls του 2015.
Πλέον έχει αρχίσει μια αντίστροφη πορεία «επούλωσης πληγών» στην περιουσία των Ελλήνων, καθώς η βελτίωση του οικονομικού περιβάλλοντος ανεβάζει όλες τις αξίες. Όπως εξηγεί η Alpha Bank, οι παράγοντες που προσδιορίζουν την εξέλιξη του πλούτου των ελληνικών νοικοκυριών, την τριετία 2022 - 2024, μπορούν να διακριθούν ως εξής:
- Στις τιμές των κινητών αξιών, δηλαδή των μετοχών και των ομολόγων, οι οποίες κινούνται σε γενικές γραμμές ανοδικά. Ο δείκτης του ΧΑ έφθασε στο τέλος του προηγούμενου έτους τις 1.470 μονάδες, από 893 στις 31.12.2021. Η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου ελληνικού δημοσίου αποκλιμακώθηκε σημαντικά από το φθινόπωρο του 2022 μέχρι τα τέλη του 2024 (κατά 186 μονάδες βάσης), γεγονός που συνεπάγεται την άνοδο της τιμής του.
- Στην περαιτέρω άνοδο των καταθέσεων των νοικοκυριών στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα από τον Ιανουάριο του 2022 έως και τον Νοέμβριο του 2024 κατά 11,4 δισ. ευρώ.
- Στην άνοδο του δείκτη τιμών των οικιστικών ακινήτων κατά 11,9% το 2022, 13,8% το 2023 και 9,2% το πρώτο εννεάμηνο του 2024, σε ετήσια βάση.
Η κατανομή του πλούτου και το "wealth effect"
Οι έχοντες και κατέχοντες, όπως λεγόταν παλιά, είναι οι κερδισμένοι, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, από αυτή τη δημιουργία πλούτου. Αξίζει να σημειωθεί, όμως, ότι στην Ελλάδα η ανισότητα κατανομής του πλούτου είναι μικρότερη, συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για την προσέγγιση της κατανομής του πλούτου, αναφέρουν οι οικονομολόγοι της Alpha Bank, χρησιμοποιείται ο συντελεστής αvισότητας του πλούτου (Gini coefficient), που όταν λαμβάνει την τιμή 0 αντανακλά την τέλεια ισότητα, ενώ όταν είναι ίσος με 1 (ή 100%) συνεπάγεται πλήρη ανισότητα, δηλαδή όλος ο πλούτος συγκεντρώνεται σε ένα άτομο.
Με βάση τα στοιχεία του δευτέρου τριμήνου του 2024, ο δείκτης Gini στην Ελλάδα ήταν ο τέταρτος χαμηλότερος μεταξύ των κρατών - μελών της ευρωζώνης, γεγονός που υποδηλώνει ότι στη χώρα μας υπάρχει συγκριτικά μικρότερη ανισότητα πλούτου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ για το δεύτερο τρίμηνο του 2024, το «φτωχότερο» (με κριτήριο τον καθαρό πλούτο) 50% στην ευρωζώνη κατείχε μόλις το 5% του συνολικού καθαρού πλούτου, με το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα να διαμορφώνεται στο 12%. Επιπρόσθετα, το «πλουσιότερο» 10% στην ευρωζώνη κατείχε το 57% του συνολικού καθαρού πλούτου (Ελλάδα: 45%) και το υπόλοιπο 40% στην ευρωζώνη κατείχε το 38% του συνολικού καθαρού πλούτου (Ελλάδα: 44%).
Η αύξηση του πλούτου στην Ελλάδα και μάλιστα με μια σχετικά ισορροπημένη κατανομή έχει σημαντικές επιδράσεις στην οικονομία. Η θεωρία για το λεγόμενο "wealth effect" (φαινόμενο πλούτου) λέει ότι όταν τα νοικοκυριά αντιλαμβάνονται ότι αυξάνεται ο πλούτος τους αναπτύσσουν και μεγαλύτερη έφεση στην κατανάλωση, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο την οικονομική δραστηριότητα.
Αυτό φαίνεται ότι αποτελεί μέρος της εξήγησης της αρκετά ισχυρής καταναλωτικής ζήτησης των τελευταίων ετών, που αποτέλεσε στήριγμα για την οικονομική ανάπτυξη, παρά το γεγονός ότι ο υψηλός πληθωρισμός διάβρωσε τα εισοδήματα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
