Mείωση του συνολικού πληθυσμού κατά 3% αποκάλυψε η τελευταία απογραφή πληθυσμού στην Ελλάδα (2021). Πίσω από αυτόν τον μέσο όρο, όμως, εντοπίζονται έντονες δημογραφικές ανισότητες με σαφή γεωγραφική διάσταση και ποικιλία ανά περιοχή και πληθυσμιακή ομάδα. Η ανισότητα εκδηλώνεται τόσο στην ανισοκατανομή του πληθυσμού μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών ή διαφορετικών δημοτικών ενοτήτων, όσο και στις ηλικιακές ομάδες, όπως οι νέοι και οι συνταξιούχοι.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Θεσσαλίας, όπου, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας, ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 6% – υπερδιπλάσιο ποσοστό σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο.
Αυτή η υποχώρηση οφείλεται στους αρνητικούς ρυθμούς φυσικής αύξησης (-29.000 κατά την περίοδο αυτή), αλλά και στις αρνητικές μεταναστευτικές ροές. Μέχρι το 2011, τα αστικά κέντρα της περιοχής μπορούσαν να διατηρούν ή και να αυξάνουν τον πληθυσμό τους, ωστόσο, στη νεότερη απογραφή, ακόμη και οι μεγάλες αυτές πόλεις καταγράφουν μείωση, καταδεικνύοντας την εξασθένιση των παραδοσιακών μηχανισμών συγκράτησης.
Δημογραφική Εξέλιξη στη Μαγνησία: Μεταβολές & Τάσεις
Η Μαγνησία αναδεικνύεται ως μία από τις περιφέρειες με εντονότερη συρρίκνωση, σημειώνοντας απώλειες 6,6% την τελευταία δεκαετία, ποσοστό υψηλότερο και από αυτό της Θεσσαλίας. Στο επίπεδο δήμων, οι μεταβολές κυμαίνονται, με ακραία παραδείγματα την Αλόννησο (+14%) και τη Ζαγορά-Μούρεσι (-21%), σύμφωνα με στοιχεία των Κοτζαμάνη & Παππά (2024).
Σημαντικό είναι ότι, στην ύπαιθρο της Θεσσαλίας, η μείωση αγγίζει το 13% στη δεκαετία και συνολικά το 26% τα τελευταία τριάντα χρόνια. Επίσης, ο αριθμός των αλλοδαπών στην περιοχή μειώθηκε κατά 23%, έναντι 16% σε πανελλαδικό επίπεδο, αναδεικνύοντας νέες προκλήσεις για την τοπική εργασιακή και κοινωνική δυναμική.
Δύο Διακριτές Πληθυσμιακές Συμπεριφορές στη Μαγνησία
Η πρόσφατη μελέτη του Εργαστηρίου Δημογραφικών & Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών επισημαίνει ότι η Μαγνησία διακρίνεται από δύο διαφορετικά πληθυσμιακά μοτίβα: το αστικό-περιαστικό του Βόλου και το υπαιθριακό της ενδοχώρας.
Η αστική περιοχή του Βόλου και η μείζων περιαστική ζώνη, για πρώτη φορά, κατέγραψαν σημαντική μείωση πληθυσμού (-3,3%), τόσο εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος (Βόλος, Νέα Ιωνία), όσο και σε περιφερειακά κέντρα (Αγριά, Νέα Αγχίαλος). Αντίστοιχα, οι αγροτικοί δήμοι συνέχισαν να συρρικνώνονται, ξεπερνώντας σωρευτικές απώλειες 20% σε βάθος τριακονταετίας. Στον αντίποδα, η νησιωτική Μαγνησία παρουσιάζει σαφώς διαφοροποιημένη εικόνα — ιδιαίτερα η Αλόννησος, η οποία σημείωσε εντυπωσιακή αύξηση πληθυσμού, προσελκύοντας μόνιμους κατοίκους χάρη στην τουριστική ανάπτυξη και την υψηλή ποιότητα φυσικού περιβάλλοντος.
Δημογραφικοί Δείκτες & Εκπαιδευτικές Υποδομές
Ειδική αναφορά γίνεται στη σύνθεση του νεανικού πληθυσμού (0-14 ετών), όπου ο Βόλος παρουσιάζει χαμηλότερο ποσοστό (13%) από τον μέσο όρο Θεσσαλίας και Ελλάδας (13,5%), με τη Νέα Ιωνία να ξεχωρίζει φθάνοντας το 15,2%. Περιφερειακά κέντρα (Αλμυρός, Βελεστίνο, Νέα Αγχίαλος) καθώς και νησιά των Σποράδων καταγράφουν ισχυρούς δείκτες νεότητας, ενώ η Αλόννησος προσελκύει ένα πιο ηλικιωμένο κοινό.
Η διαθεσιμότητα εκπαιδευτικών υποδομών φαίνεται να διαδραματίζει βασικό ρόλο. Οικισμοί που φιλοξενούν Λύκειο, ΕΠΑΛ ή και Λυκειακές Τάξεις αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα, προσελκύοντας νέες οικογένειες. Η ύπαρξη και άλλων δομών (π.χ. φροντιστήρια) ενισχύει αυτή την τάση. Συνεπώς, δεν καταγράφεται ομοιογενώς προβληματική δημογραφική δυναμική στον αγροτικό χώρο: περιοχές με καλύτερη προσβασιμότητα, οικονομικές δυνατότητες και υπηρεσίες εμφανίζουν ανθεκτικότητα στη συρρίκνωση.
Η Πρόκληση της Βιώσιμης Ανάπτυξης για την Υπαίθρο
Όπως υπογραμμίζει η κ. Ιφιγένεια Κοκκάλη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Διευθύντρια του ΕΔΚΑ, στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, τα ευρήματα της μελέτης αντιτίθενται στη λογική συρρίκνωσης ή κατάργησης κοινωνικών υποδομών στις αγροτικές και νησιωτικές περιοχές. Όπως η ίδια σημειώνει σε σχετική δήλωση: «...τα συμπεράσματα της μελέτης (και όχι μόνον αυτής) έρχονται να αντικρούσουν τη λογική της κατάργησης κοινωνικών υποδομών είτε πρόκειται για υπηρεσίες υγείας, για εκπαιδευτικές υπηρεσίες, κ.ό.κ.
Οι πρόσφατες συγχωνεύσεις σχολείων, που εξαγγέλθηκαν και πραγματοποιούνται από το υπουργείο Παιδείας, με το επιχείρημα, μάλιστα, της κάλυψης των αναγκών μέσω τηλεκπαίδευσης (π.χ. σε απομακρυσμένα μικρά νησιά των Κυκλάδων), κάθε άλλο παρά στηρίζει την ύπαιθρο και τους υπαιθριακούς οικισμούς, αναγκάζοντας ακόμα και αυτές τις οικογένειες που θα ήθελαν να παραμείνουν εκεί να μετεγκατασταθούν αλλού όπου εξυπηρετούνται περισσότερες ανάγκες τους.
Το ζήτημα της ποιοτικότερης ζωής στην ύπαιθρο βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση με την επαρκή κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού της, ο οποίος δεν είναι πια αποκλειστικά αγροτικός. Έχει υψηλές απαιτήσεις σε εκπαιδευτικές και άλλες υπηρεσίες, οι οποίες, όταν δεν εξυπηρετούνται, ωθούν στην εγκατάλειψη αυτών των οικισμών, και εντείνουν πολλαπλώς το δημογραφικό ζήτημα της χώρας, κυρίως μέσω της συνταρακτικής χωρικής ανισοκατανομής της γήρανσης και της νεότητας...»
Συμπερασματικά, η μακροπρόθεσμη αναζωογόνηση της περιφέρειας δεν πρέπει να εστιάζει μόνο στη συγκράτηση, αλλά και στην προσέλκυση νέων κατοίκων, δίνοντας έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, των επαγγελματικών ευκαιριών και της στέγασης, ώστε όσοι επιθυμούν να ζήσουν στην ύπαιθρο να έχουν πραγματικά αυτή τη δυνατότητα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
