Η Ελλάδα αναδεικνύεται σε στρατηγικό κόμβο για διεθνείς ομίλους που ενδιαφέρονται για τους ελληνικούς λιμένες, χάρη στη γεωγραφική της θέση στον άξονα Σουέζ-Ανατολική Μεσόγειος-Ευρώπη.
Η επαναλειτουργία της Διώρυγας του Σουέζ για μεγαλύτερα πλοία, με mega-containerships χωρητικότητας 18.000 TEU να επιστρέφουν στη διέλευση, ενισχύει τη ροή φορτίων προς τα ελληνικά λιμάνια. Αυτό καθιστά τα λιμάνια της χώρας βασικές πύλες εισόδου στην ενιαία αγορά της ΕΕ.
Ο Πειραιάς αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα, καθώς υπό τη διαχείριση της COSCO έχει εξελιχθεί στο μεγαλύτερο εμπορευματικό λιμάνι της Μεσογείου και σε σημείο αναφοράς για τη διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.
Παράλληλα, η Θεσσαλονίκη ενισχύει τον ρόλο της ως κύρια πύλη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ η Αλεξανδρούπολη γνωρίζει άνοδο χάρη στον νέο τερματικό σταθμό LNG.
Το αμερικανικό ενδιαφέρον επεκτείνεται στα ναυπηγεία της ONEX σε Σύρο και Ελευσίνα, όπου προωθείται ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης που συνδυάζει ναυπηγική τεχνογνωσία, επισκευές, ενεργειακές υποδομές και επενδύσεις σε logistics.
Στην Ελευσίνα, δρομολογείται για πρώτη φορά η ανάπτυξη λιμενικών δραστηριοτήτων που υπερβαίνουν τη ναυπηγική, με στόχο τη μετατροπή της περιοχής σε ενεργειακό λιμενικό hub της Ανατολικής Μεσογείου.
Η κρουαζιέρα φέρνει τα ελληνικά λιμάνια στο επίκεντρο της τουριστικής ανάπτυξης. Η πολυνησία και η πολιτιστική κληρονομιά της χώρας προσελκύουν ομίλους όπως η MSC Cruises, που ενδιαφέρεται για λιμάνια όπως το Λαύριο, η Πάτρα και το Κατάκολο, βλέποντας τα ελληνικά λιμάνια ως κρίσιμα για την ανάπτυξη του κλάδου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύει την ελληνική λιμενική πολιτική μέσω του Σχεδίου Βιώσιμων Μεταφορών (STIP), κατευθύνοντας κονδύλια για «πράσινες» υποδομές, ηλεκτροδότηση πλοίων από ξηράς, αναβάθμιση εγκαταστάσεων και διασύνδεση με σιδηροδρομικά δίκτυα.
Η πράσινη μετάβαση καθιστά τα ελληνικά λιμάνια ρόλο-κλειδί στην Ευρώπη.
Η Ελλάδα στον νέο χάρτη των εφοδιαστικών αλυσίδων
Ο Γιώργος Ξηραδάκης, Πρόεδρος της Ένωσης Τραπεζικών & Χρηματοοικονομικών Στελεχών της Ελληνικής Ναυτιλίας, επισημαίνει τη στρατηγική σημασία της Ελλάδας στο νέο χάρτη των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων.
Η αναδιάταξη του διεθνούς εμπορίου και οι εμπορικές εντάσεις ΗΠΑ-Κίνας στρέφουν το ενδιαφέρον μεγάλων δυνάμεων προς την ελληνική ακτογραμμή. Όπως αναφέρει, το γεωοικονομικό πλεονέκτημα της Ελλάδας είναι ξεκάθαρο, καθώς προσφέρει τη συντομότερη οδό για την εξυπηρέτηση της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Παρά το γεγονός ότι η χώρα δεν αξιοποίησε έγκαιρα το πλεονέκτημα της μεγάλης ακτογραμμής, οι διεθνείς εμπορικές δυνάμεις κινούνται πλέον δυναμικά προς την Ελλάδα. Ο κ. Ξηραδάκης εκτιμά ότι λιμάνια όπως ο Βόλος και η Καβάλα θα αποτελέσουν χώρους σημαντικών επενδύσεων στο μέλλον.
COSCO και Πειραιάς: Δυναμική παρουσία
Αναφερόμενος στην παρουσία της COSCO στον Πειραιά, ο κ. Ξηραδάκης δηλώνει πως δεν υπάρχει καμία περίπτωση η Κίνα να διαπραγματευτεί πώληση του μετοχικού της πακέτου.
Το Πεκίνο έχει επενδύσει πολιτικά και οικονομικά στην αναβάθμιση του λιμένα, με σχέδια που εκτείνονται πέρα από τα εμπορευματοκιβώτια, συμπεριλαμβάνοντας και τη μεταφορά αυτοκινήτων και την κρουαζιέρα.
Η COSCO δεν ενδιαφέρεται για μεγάλα έργα στο χύδην φορτίο, γεγονός που δημιουργεί δυνατότητες για την ανάπτυξη νέων εφοδιαστικών διαδρομών από δυτικές αλυσίδες, ειδικά προς την Ελευσίνα.
Επενδύσεις και προκλήσεις για τα ελληνικά λιμάνια
Το επενδυτικό ενδιαφέρον για τα ελληνικά λιμάνια είναι έντονο, όμως η επιτυχία εξαρτάται από τη δημιουργία συνεκτικής στρατηγικής που θα συνδέει κρατική υποστήριξη, ιδιωτική κεφαλαιαγορά και ρεαλιστικές προοπτικές ανάπτυξης φορτίων.
Στα Ναυπηγεία Ελευσίνας προχωρούν διαδικασίες για τη μετατροπή τους σε υποδομή διπλού χαρακτήρα, με τη συμμετοχή της αμερικανικής DFC (U.S. International Development Finance Corporation).
Οι εγκαταστάσεις της ONEX στην Ελευσίνα προβλέπεται να ενισχυθούν με επενδύσεις για δραστηριότητες χύδην ξηρού φορτίου, ειδικών φορτίων και ενεργειακές λειτουργίες, με αιχμή τη δυνατότητα υποδοχής LNG.
Στόχος είναι η δημιουργία ενός μεγάλου logistics hub που θα συνδέεται με το Θριάσιο.
Ωστόσο, η πλήρης λειτουργία απαιτεί επιπλέον αδειοδοτήσεις και πιστοποιήσεις, σύμφωνα με το εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο. Το σχέδιο για την Ελευσίνα αποτελεί σημαντικό βήμα για την ανασυγκρότηση της ναυπηγικής και λιμενικής βιομηχανίας της χώρας, διαμορφώνοντας νέες προοπτικές για την τοπική οικονομία και τον στρατηγικό ρόλο της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το μέλλον των ελληνικών λιμένων
Ο Θάνος Λιάγκος, στέλεχος της λιμενικής βιομηχανίας και πρώην πρόεδρος της ΕΛΙΜΕ, υπογραμμίζει ότι Πειραιάς και Ελευσίνα μπορούν να ενισχύσουν τη συνολική ανταγωνιστικότητα του ελληνικού λιμενικού συστήματος.
Ο Πειραιάς παραμένει ο ισχυρότερος διαμετακομιστικός κόμβος της χώρας, απαιτώντας συνεχή αναβάθμιση υποδομών και ψηφιοποίηση για να διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία του.
Η Ελευσίνα διαθέτει μεγάλα διαθέσιμα οικόπεδα που μπορούν να υποστηρίξουν νέα ανάπτυξη και να εξελιχθεί σε διεθνές κέντρο logistics, με δραστηριότητες που ο Πειραιάς δεν μπορεί πλέον να φιλοξενήσει λόγω περιορισμένης χωρητικότητας.
Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων κάθε λιμένα με ρεαλισμό και σύγχρονη αντίληψη για τα logistics και τις θαλάσσιες μεταφορές αποτελεί μονόδρομο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών λιμένων.
Προϋποθέσεις για ανταγωνιστικά λιμάνια
Η δημιουργία ενός νέου μεγάλου λιμανιού που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί τον Πειραιά δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Ο Πειραιάς διαθέτει υπερσύγχρονες υποδομές, διεθνή επενδυτική παρουσία, σιδηροδρομική διασύνδεση και πρόσβαση σε ένα από τα μεγαλύτερα clusters ναυτιλιακών υπηρεσιών στον κόσμο.
Για να γίνει ένα νέο λιμάνι πραγματικά ανταγωνιστικό, απαιτούνται σύγχρονες λιμενικές υποδομές με μεγάλα βάθη και τεχνολογικό εξοπλισμό τελευταίας γενιάς, καθώς και σύνδεση με το διεθνές σιδηροδρομικό δίκτυο.
Η παρουσία ισχυρού στρατηγικού επενδυτή - διαχειριστή κρίνεται επίσης απαραίτητη, καθώς φέρνει κεφάλαια, πελατολόγιο, δρομολόγια και τεχνογνωσία.
Σημειώνεται ότι το λιμάνι του Πειραιά δέχεται πιέσεις τόσο από άλλα λιμάνια της Μεσογείου όσο και της Ευρώπης, διατηρώντας ωστόσο τον ηγετικό του ρόλο στη μεταφορά και τα logistics της περιοχής.