Πρόσβαση στα στοιχεία των μεγαλομετόχων μόνο κατόπιν εισαγγελικής αδείας

Περιορισμούς στην πρόσβαση φυσικών και νομικών προσώπων στο Μητρώο στο οποίο τηρούνται τα στοιχεία των μεγαλομετόχων των εταιρειών, βάζουν νέες νομοθετικές διατάξεις που περιέχονται στο νομοσχέδιο για τον νέο Κώδικα Κοινωφελών Περιουσιών και Σχολαζουσών Κληρονομιών.

Με την ψήφιση των νέων ρυθμίσεων, θα απαιτείται εισαγγελική παραγγελία για να αποκτήσει κανείς πρόσβαση στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, ενώ η πρόσβαση δεν θα γίνεται υπό καθεστώς ανωνυμίας.

Οι αλλαγές, που ενσωματώνουν τις απαιτήσεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1640, επικεντρώνονται στον περιορισμό της πρόσβασης σε πληροφορίες των μετόχων, εξισορροπώντας την ανάγκη για διαφάνεια με την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ενώ παράλληλα ενισχύονται οι δικλείδες ασφαλείας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Στόχος η άντληση πληροφοριών 

Στόχος της (σχεδόν) ελεύθερης πρόσβασης των φυσικών προσώπων στη λίστα των μετόχων, ήταν η ανίχνευση περιπτώσεων ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, που θα μπορούσαν να εντοπίσουν οι ιδιώτες, για να υποβάλουν κατόπιν καταγγελία στις αρμόδιες διωκτικές αρχές.

Ωστόσο για λόγους προστασίας των προσωπικών δεδομένων, καθώς και έναντι γενικότερων κινδύνων που μπορεί να προκαλέσει η διασπορά των στοιχείων των μετόχων, τίθενται ασφαλιστικές δικλείδες.

Ειδικότερα το άρθρο 203 τροποποιεί το άρθρο 20 του ν. 4557/2018 για την καταπολέμηση της διακίνησης του μαύρου χρήματος και προσθέτει νέα παράγραφο, η οποία καθορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα έχει πρόσβαση στο Μητρώο πραγματικών δικαιούχων το ευρύ κοινό, ήτοι φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες, πλην των αρμόδιων αρχών.

Οι νέες προϋποθέσεις

Ορίζεται πως απαιτούμενη προϋπόθεση είναι ότι η πρόσβαση παρέχεται μόνο εφόσον αποδειχθεί «ειδικό έννομο συμφέρον» του προσώπου που επιδιώκει να πληροφορηθεί τα στοιχεία μετόχου. Η ισχύουσα διάταξη προβλέπει να έχει έννομο συμφέρον, ενώ τώρα προστίθεται η λέξη «ειδικού» εννόμου συμφέροντος.

Επίσης, ο λόγος της πρόσβασης θα πρέπει να είναι ρητά η πρόληψη και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ή της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και συγχρόνως, θα γίνεται μόνο κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας.

Τα στοιχεία τα οποία θα είναι προσβάσιμα θα είναι μόνο εκείνα που αφορούν: Επώνυμο, όνομα, πατρώνυμο, μήνας και έτος γέννησης, χώρα διαμονής, υπηκοότητα, καθώς και το είδος και η έκταση των δικαιωμάτων που κατέχει ο πραγματικός δικαιούχος.

Εάν το επιτρέψει η εισαγγελική Αρχή, μπορούν να δοθεί πρόσβαση και σε επιπρόσθετες Πληροφορίες όπως ημερομηνία γέννησης, στοιχεία επικοινωνίας και αριθμός φορολογικού μητρώου.

Ανάλογες είναι οι προϋποθέσεις πρόσβασης στο Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων Εμπιστευμάτων, όπου πρόσβαση θα έχουν «κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα που αποδεικνύει ειδικό έννομο συμφέρον».

Οι κίνδυνοι

Η προηγούμενη διάταξη που προβλέπει πρόσβαση του ευρύτερου κοινού, σε πληροφορίες κατόπιν γραπτού αιτήματος και καταβολής τέλους, καταργείται. Η χορήγηση πρόσβασης σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα γίνεται πλέον κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας και μόνο για σκοπούς καταπολέμησης του Ξεπλύματος Χρήματος/Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας.

Παρέχεται επίσης η δυνατότητα στους Μετόχους, να ζητήσουν περιορισμό της πρόσβασης (σε μέρος ή στο σύνολο των πληροφοριών), εάν η δημοσιοποίηση μπορεί να τους εκθέσει σε δυσανάλογο κίνδυνο (π.χ., εξαπάτηση, απαγωγή, εκβιασμός, παρενόχληση, βία, εκφοβισμός) ή εάν πρόκειται για ανήλικο ή ανίκανο για δικαιοπραξία πρόσωπο.

Η απόφαση για τον περιορισμό εκδίδεται από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κατόπιν εισήγησης της Αρχής, και δεν δημοσιεύεται.

Αυτονόητο είναι πως δεν ισχύουν περιορισμοί για την πρόσβαση στο Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, της Αρχής  Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, της ΑΑΔΕ, της ΕΛΑΣ κ.λπ. Αρχών, όπως και των τραπεζών.

Όχι ανωνύμως

Τονίζεται ότι με βάση τη νομοθεσία, τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που θα αναζητήσουν στο Μητρώο τα στοιχεία ενός Μετόχου, ο ίδιος θα πληροφορηθεί τα στοιχεία εκείνου ή εκείνων που αναζήτησαν τα στοιχεία του.

Επίσης, οι Μέτοχοι δεν ενημερώνονται για τις αναζητήσεις που κάνουν για τους ίδιους οι ελεγκτικές αρχές.

Ποιοι είναι οι πραγματικοί δικαιούχοι

Πραγματικός δικαιούχος θεωρείται το φυσικό ή τα φυσικά πρόσωπα στα οποία πραγματικά ανήκει ή τα οποία πραγματικά ελέγχουν μία εταιρική οντότητα.  Ενδείξεις ελέγχου της εταιρείας αποτελούν μεταξύ άλλων:

• Η κατοχή ποσοστού μετοχών άνω του 25% ή ιδιοκτησιακού δικαιώματος άνω του 25% μιας εταιρείας από φυσικό πρόσωπο.
• Η κατοχή ποσοστού μετοχών άνω του 25% ή ιδιοκτησιακού δικαιώματος άνω του 25% μιας εταιρείας από άλλη εταιρεία, ο έλεγχος της οποίας ασκείται από φυσικό ή φυσικά πρόσωπα ή από περισσότερες εταιρείες που ελέγχονται από το ίδιο ή τα ίδια φυσικά πρόσωπα.
• Εάν μία μητρική οντότητα έχει την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου των μετοχών, εταίρων ή μελών μίας άλλης οντότητας (θυγατρική).
• Εάν μία μητρική οντότητα  έχει το δικαίωμα να διορίζει ή να παύει την πλειοψηφία των μελών του διοικητικού, διαχειριστικού ή εποπτικού οργάνου της άλλης οντότητας (θυγατρική οντότητα) και είναι ταυτόχρονα μέτοχος, εταίρος ή μέλος αυτής της οντότητας και να ασκεί κυριαρχική επιρροή στην άλλη οντότητα (θυγατρική οντότητα), της οποίας είναι μέτοχος, εταίρος ή μέλος, είτε βάσει σύμβασης που έχει συνάψει με την οντότητα αυτή είτε βάσει πρόβλεψης του ιδρυτικού εγγράφου ή του καταστατικού της.