Συνταγματική η τεκμαρτή φορολόγηση των επαγγελματιών σύμφωνα με το ΣτΕ

Τίτλους τέλους στην αμφισβήτηση της συνταγματικότητας του του τεκμαρτού τρόπου φορολόγησης των επαγγελματιών, καθώς και στη δυνατότητα της ΑΑΔΕ να διενεργεί φορολογικούς ελέγχους σε όσους τα αμφισβητούν έβαλε το Συμβούλιο της Επικρατείας με δύο αποφάσεις του.

Η εξέλιξη αυτή σημαίνει πως με βάση την τεκμαρτή μέθοδο θα φορολογηθούν τα εισοδήματα των αυτοαπασχολούμενων αι των ατομικών επιχειρήσεων του φορολογικού έτους 2025 και 2026, ενώ για το φορολογικό (και εκλογικό) έτος 2027 είναι πολύ πιθανή η κατάργησή τους, σύμφωνα με πληροφορίες.

Πάντως, για τα φετινά εισοδήματα που θα φορολογηθούν το 2026, οι επαγγελματίες θα πληρώσουν αυξημένο φόρο εισοδήματος, επειδή:

• Τα ελάχιστα εισοδήματα αναπροσαρμόζονται ανοδικά, λόγω της αύξησης του κατώτατου μισθού.
• Οι μειώσεις του φόρου που προκύπτουν από τη νέα κλίμακα, θα ισχύσουν για τα εισοδήματα που θα αποκτηθούν το 2026 και θα φορολογηθούν το 2027.

Στο πλαίσιο αυτό ο φόρος εισοδήματος για τα εισοδήματα που θα αποκτηθούν το 2026 και θα φορολογηθούν το 2027 θα είναι μειωμένος, αλλά τα ελάχιστα εισοδήματα θα αυξηθούν λόγω της αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού.

Γιατί το ΣτΕ απέρριψε τις προσφυγές

Οι επαγγελματίες είχαν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας υποστηρίζοντας πως είναι αντισυνταγματικός ο τεκμαρτός τρόπος φορολόγησης, αλλά το ΣτΕ με δύο αποφάσεις της Ολομέλειας τις 1796/2025 και 1802/2025 απέρριψε τις αιτιάσεις τους.

Συγκεκριμένα στην ετυμηγορία του αναφέρει πως «η θέσπιση του επίδικου τεκμηρίου, η οποία αποβλέπει στη σύλληψη διαφεύγουσας φορολογητέας ύλης και στη δικαιότερη φορολόγηση και βασίζεται σε ένα σύστημα προσδιορισμού εισοδήματος κατ’ εφαρμογή γενικών και αντικειμενικών κριτηρίων, δεν αποτελεί, ενόψει των αναφερόμενων στον νόμο κριτηρίων επί τη συνδρομή των οποίων επιβάλλεται, υπέρμετρο περιορισμό της επαγγελματικής ελευθερίας, ο οποίος να εξωθεί σε αλλαγή επαγγέλματος όσους ασκούν τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, ούτε, πολύ περισσότερο, θίγει τον πυρήνα του δικαιώματος ώστε να καθίσταται αδύνατη ή ουσιωδώς δυσχερής η άσκηση επιχειρηματικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας».

Στην επιχειρηματολογία του το ΣτΕ επισημαίνει μεταξύ των άλλων τα ακόλουθα:

1. Ο τεκμαρτός προσδιορισμός του φορολογητέου ετήσιου ελάχιστου καθαρού εισοδήματος από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, σε συνάρτηση με το ύψος του του κατώτατου μισθού, καθώς και του μισθού του υψηλότερα αμειβόμενου υπάλληλου του, δεν υπερβαίνει τα όρια της ευχέρειας του νομοθέτη να καθορίζει τον εκάστοτε ενδεδειγμένο τρόπο φορολόγησης διαφόρων κατηγοριών φορολογουμένων αλλ’ αποτελεί συνταγματικώς ανεκτό τρόπο προσδιορισμού πραγματικής φοροδοτικής ικανότητας των ασκούντων ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα και δεν παραβιάζει τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 1 και 5 και 78 παρ. 1 του Συντάγματος και τις αρχές της καθολικότητας και της ισότητας του φόρου που απορρέουν από αυτές.
2. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο επαγγελματίας για κάποιο έτος και για συγκεκριμένους λόγους, απέκτησε εισοδήματα χαμηλότερα των τεκμαρτών, μπορεί να προσφύγει στην Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών ή στα διοικητικά δικαστήρια και εφόσον αποδείξει ότι πράγματι, τα εισοδήματά του ή τα χαμηλότερα των τεκμαρτών να φορολογηθεί γι’ αυτά και όχι για τα τεκμαρτά.
3. Ο φορολογούμενος μπορεί να αιτηθεί τη διενέργεια ελέγχου από τη φορολογική αρχή, ώστε να πείσει πως το εισόδημά του είναι χαμηλότερο των τεκμαρτών. Κατόπιν μπορεί να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα του ελέγχου στο δικαστήριο.
4. Ο φορολογούμενος βαρύνεται να υποβάλει ενώπιον του δικαστηρίου δικόγραφο πρόσθετων λόγων αμφισβητώντας τις διαπιστώσεις του ελέγχου, στις οποίες στηρίχθηκε ο διορθωτικός προσδιορισμός του φόρου.
5. Με βάση τα ανωτέρω θεσπίζεται δυνατότητα αμφισβήτησης του επίδικου τεκμηρίου α) από ουσιαστικής και β) από διαδικαστικής άποψης και καθιερώνεται τεκμήριο μαχητό, το οποίο δεν αντίκειται στις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 5 του Συντάγματος και 20 παρ. 1 του Συντάγματος.
6. Με τις εξαιρέσεις, τις μειώσεις, τους χρονικούς περιορισμούς εφαρμογής του, ο χαρακτήρας του τεκμηρίου είναι μαχητός, ώστε να μην εφαρμόζεται σε φορολογούμενους για τους οποίους προκύπτει ότι δεν έχει πράγματι κτηθεί το τεκμαρτό εισόδημα και συνεπώς, δεν καταλήγει σε επιβολή φόρου επί πλασματικού εισοδήματος και δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστά δυσανάλογη επέμβαση στην περιουσία των υπόχρεων, η οποία παραβιάζει το άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.