Μια σπάνια αναπτυξιακή ευκαιρία στην ελληνική βιομηχανία μπορεί να προσφέρει η πράσινη μετάβαση. Η ενίσχυση της ελληνικής βιομηχανίας στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πυξίδας για την ανταγωνιστικότητα μπορεί να δημιουργήσει κατ’ ελάχιστον 4,6 δισ. πρόσθετο ΑΕΠ και πάνω από 66,8 χιλ. θέσεις εργασίας στην ελληνική οικονομία.
Αυτά επισημαίνονται στη μελέτη του ΙΟΒΕ για την κλιματική αλλαγή και τη βιομηχανία, ενώ σημειώνεται ότι η πράσινη μετάβαση δεν είναι απλώς μια οικολογική αναγκαιότητα, αλλά μια στρατηγική επιλογή με ισχυρό οικονομικό αποτύπωμα, ικανή να αναβαθμίσει παραγωγικά, τεχνολογικά και κοινωνικά την ελληνική βιομηχανία. Όλα αυτά, την ώρα που σε άλλους τομείς της οικονομίας, όπως ο τουρισμός και η γεωργία, η κλιματική αλλαγή είναι απειλή.
Η κλιματική αλλαγή και οι πολιτικές κλιματικής ουδετερότητας που υιοθετούνται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, μετατρέπουν την ανάγκη σε ευκαιρία: Η αναδιοργάνωση του παραγωγικού μοντέλου και η στροφή προς καθαρές τεχνολογίες μπορούν να ενισχύσουν τη δυναμική της ελληνικής βιομηχανίας για να διεκδικήσει ηγετικό ρόλο στη νέα οικονομία.
Η μελέτη του ΙΟΒΕ καταγράφει πώς η επιτάχυνση της παραγωγής σε τομείς όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), η κυκλική οικονομία, η κατασκευή βιομηχανικών υποδομών χαμηλών εκπομπών και η παραγωγή υδρογόνου, μπορεί να ενισχύσουν σημαντικά την ελληνική οικονομία και να επανεκκινήσουν περιοχές με γεωγραφική και κοινωνική σημασία, όπως η Δυτική Μακεδονία.
Ενδεικτικά:
- Η επένδυση σε παραγωγή μπαταριών, καλωδίων και μεταλλικών υποδομών μπορεί να προσθέσει 2,2 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ και να δημιουργήσει 41.600 νέες θέσεις εργασίας.
- Η ενίσχυση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ αναμένεται να συνεισφέρει επιπλέον 2,4 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ και 25.200 θέσεις εργασίας.
- Σε λιγνιτικές περιοχές, όπως η Δυτική Μακεδονία, η στοχευμένη βιομηχανική ανάπτυξη μπορεί να προσθέσει 194 εκατ. ευρώ στο τοπικό ΑΕΠ και 2.800 θέσεις εργασίας, θέτοντας τα θεμέλια για περιφερειακή αναζωογόνηση.
Η ελληνική βιομηχανία έχει ήδη επιτύχει σημαντικά βήματα όπως η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 57,3% μεταξύ 2008–2023, υπερβαίνοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και μείωση παραγόμενων αποβλήτων περισσότερο από 80%. Παρά τα επιτεύγματα όμως, παραμένουν προκλήσεις:
- Υψηλό κόστος ενέργειας και δικαιωμάτων εκπομπών.
- Καθυστερήσεις στην υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών στη μεταποίηση.
- Υπολειπόμενες επιδόσεις έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία και την απασχόληση.
Προϋποθέσεις για βιώσιμη μεταμόρφωση
Η μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο και ανθεκτικό παραγωγικό μοντέλο απαιτεί:
- Επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και υποδομές.
- Πρόσβαση σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία (LIFE, Horizon Europe).
- Αναβάθμιση δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού – ειδικά σε ψηφιακές και πράσινες τεχνολογίες.
- Συμμετοχή της χώρας σε μεγάλες ευρωπαϊκές βιομηχανικές συμμαχίες και ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας.
Η ενσωμάτωση της κυκλικής οικονομίας, η προώθηση πράσινων δημόσιων προμηθειών και η διεθνής ζήτηση για ESG-συμμορφούμενες επιχειρήσεις προσφέρουν πλέον και συγκριτικό πλεονέκτημα, κάνοντας τη μετάβαση αναγκαία αλλά και επικερδή.