ΔΝΤ: Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος πλησιάζει ολοταχώς το 100% του ΑΕΠ

Καθώς το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον μεταβάλλεται ραγδαία, οι κυβερνήσεις καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάγκη για στήριξη της ανάπτυξης και στον κίνδυνο εκτροχιασμού του δημόσιου χρέους, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Η παγκόσμια οικονομία διανύει μια περίοδο έντονης αβεβαιότητας, με τα σύννεφα της γεωπολιτικής έντασης και της οικονομικής αστάθειας να πυκνώνουν. Οι πρόσφατες αποφάσεις για επιβολή δασμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα αντίμετρα από άλλες χώρες έχουν προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στις αγορές, οδηγώντας σε αύξηση της μεταβλητότητας και υπονόμευση των προοπτικών ανάπτυξης.

Παράλληλα, πολλές χώρες βρίσκονται ήδη αντιμέτωπες με υψηλά επίπεδα χρέους και περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο, την ώρα που οι πιέσεις για αυξημένες δαπάνες – όπως για την άμυνα – εντείνονται.

Το δημόσιο χρέος αυξάνεται

Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), το παγκόσμιο δημόσιο χρέος αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,8 ποσοστιαίες μονάδες το 2025, φτάνοντας το 95% του παγκόσμιου ΑΕΠ – πολύ πάνω από τις αρχικές εκτιμήσεις για το 2024. Αν δεν αλλάξει κάτι δραστικά, αυτή η ανοδική πορεία αναμένεται να συνεχιστεί, με το χρέος να αγγίζει το 100% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Το πρόβλημα εντείνεται περαιτέρω από τις αυξανόμενες αποδόσεις στα κρατικά ομόλογα των ισχυρών οικονομιών και τη διεύρυνση των spreads στις αναδυόμενες αγορές – μια εξέλιξη που αυξάνει το κόστος δανεισμού και περιπλέκει τη δημοσιονομική διαχείριση.

Συνεχής αύξηση του παγκόσμιου χρέους

 

Πολλαπλοί κίνδυνοι: Δασμοί, επιτόκια και εμπορικές εντάσεις

Η πολιτική αβεβαιότητα και η άνοδος των επιτοκίων αποτελούν έναν επικίνδυνο συνδυασμό για την παγκόσμια οικονομία. Το Fiscal Monitor του ΔΝΤ προειδοποιεί ότι σε δυσμενή σενάρια, οι πιέσεις αυτές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σοβαρή επιδείνωση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών, ιδιαίτερα στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες.

Οι υψηλότερες χρηματοδοτικές ανάγκες και οι μειώσεις στην εξωτερική βοήθεια, λόγω αλλαγής προτεραιοτήτων στις ανεπτυγμένες οικονομίες, καθιστούν την κατάσταση ακόμα πιο κρίσιμη για χώρες με χαμηλό εισόδημα.

Η πολιτική πρόκληση: Εξυγίανση με κοινωνική ισορροπία

Σε αυτό το περιβάλλον, οι κυβερνήσεις καλούνται να χαράξουν μια δύσκολη πορεία: να μειώσουν το χρέος, να διασφαλίσουν αποθέματα ασφαλείας και ταυτόχρονα να ανταποκριθούν σε κοινωνικές και αναπτυξιακές ανάγκες.

Το ΔΝΤ τονίζει την ανάγκη για ισχυρά και αξιόπιστα δημοσιονομικά πλαίσια, με προτεραιότητα στη μείωση του δημόσιου χρέους, χωρίς να υπονομεύεται η ανάπτυξη. Για χώρες με περιορισμένο δημοσιονομικό περιθώριο, προτείνονται σταδιακά και συνεπή προγράμματα εξυγίανσης, καθώς και ενίσχυση των αυτόματων σταθεροποιητών, όπως τα επιδόματα ανεργίας.

Παράλληλα, απαιτείται ενίσχυση των φορολογικών βάσεων, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες όπου τα δημόσια έσοδα παραμένουν χαμηλά. Κάθε νέα ανάγκη δαπανών – είτε πρόκειται για άμυνα είτε για κοινωνική στήριξη – πρέπει να συνοδεύεται από αντίστοιχες εξοικονομήσεις ή νέα έσοδα.

Η αβεβαιότητα αυξάνει τις εκτιμήσεις για το χρέος

 

Ο κίνδυνος από την γεωοικονομική αβεβαιότητα

Η εντεινόμενη γεωοικονομική αστάθεια μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω αύξηση του δημόσιου χρέους. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι μια σημαντική αύξηση της αβεβαιότητας θα μπορούσε να προσθέσει έως και 4,5% του ΑΕΠ στο χρέος μεσοπρόθεσμα, με κάποιες προβλέψεις να δείχνουν ακόμη και 117% του ΑΕΠ έως το 2027 – το υψηλότερο επίπεδο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό θα μπορούσε να περιορίσει τη δυνατότητα των κρατών να στηρίξουν ευάλωτους πληθυσμούς ή να χρηματοδοτήσουν απαραίτητες επενδύσεις.

Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί περισσότερα από λιτότητα. Χρειάζεται συνετή διαχείριση των πόρων, δίκαιη φορολογία και προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη – όπως η μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων και των ενεργειακών επιδοτήσεων.

Όπως υπογραμμίζει το ΔΝΤ, μόνο μέσω της ενίσχυσης της εμπιστοσύνης και της δημοσιονομικής υπευθυνότητας μπορούν οι χώρες να προστατευτούν απέναντι στις αναταράξεις, να διατηρήσουν την κοινωνική συνοχή και να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους.