Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μια δύσκολη πολιτική και οικονομική μάχη γύρω από τον βαθμό προτίμησης που θα δοθεί στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε δημόσιες συμβάσεις ύψους 2,5 τρισ. ευρώ ετησίως, την ώρα που η ήπειρος αναζητά στρατηγική αυτονομία απέναντι στις ΗΠΑ και την Κίνα.
Την πρωτοβουλία για την ενίσχυση της «ευρωπαϊκής προτίμησης» έχει αναλάβει η Γαλλία, ζητώντας να δοθεί προτεραιότητα σε ευρωπαϊκές εταιρείες κατά τους διαγωνισμούς δημοσίων προμηθειών, μια αγορά που αντιστοιχεί περίπου στο 15% του ΑΕΠ της Ε.Ε..
Το Παρίσι υποστηρίζει ότι ένα τέτοιο βήμα θα ενισχύσει τη βιομηχανική βάση της Ευρώπης και θα λειτουργήσει ως απάντηση στις προστατευτικές πολιτικές των Ηνωμένων Πολιτειών και στη στρατηγική εργαλειοποίηση των κρίσιμων πρώτων υλών από την Κίνα.
Όπως αποκάλυψε το Bloomberg, οι ηγέτες της Ε.Ε. που θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες την επόμενη εβδομάδα θα καλέσουν για «μείωση των στρατηγικών εξαρτήσεων» και «ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής, τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης».
Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, είχε προειδοποιήσει ήδη από το 2024 ότι η Ευρώπη χρειάζεται να επενδύσει έως 800 δισ. ευρώ ετησίως σε κρίσιμους τομείς, ώστε να αποφύγει, όπως είπε χαρακτηριστικά, «τον αργό θάνατο της παρακμής».
Οι Βρυξέλλες επιδιώκουν πλέον να θεσπίσουν κοινά κριτήρια για τον ορισμό του «ευρωπαϊκού προϊόντος». Σύμφωνα με πηγές, εξετάζεται η μέθοδος προστιθέμενης αξίας, βάσει της οποίας οι κατασκευαστές θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι συγκεκριμένο ποσοστό της αξίας ενός προϊόντος προέρχεται από την Ε.Ε.
Το ποσοστό αυτό ενδέχεται να είναι αρκετά υψηλό, ώστε η απλή συναρμολόγηση στην Ευρώπη να μην θεωρείται επαρκής.
Ο Επίτροπος Βιομηχανίας της Ε.Ε. Στεφάν Σεζουρνέ δήλωσε στο Bloomberg πως «η Ευρώπη πρέπει να επιβάλλει τους δικούς της όρους πρόσβασης στην ευρωπαϊκή αγορά, όπως ακριβώς κάνουν και άλλες χώρες». Και πρόσθεσε: «Καλωσορίζουμε τις ξένες επενδύσεις στην Ευρώπη, αλλά υπό προϋποθέσεις. Πρέπει να κατοχυρώσουμε την ευρωπαϊκή προτίμηση».
Ο ίδιος τόνισε ότι οι κανόνες των δημοσίων προμηθειών πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τους κοινούς στρατηγικούς στόχους της Ένωσης, ιδίως με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
Η συζήτηση είναι ακόμη πιο έντονη στον τομέα της άμυνας, όπου οι ανάγκες για την Ουκρανία παραμένουν πιεστικές. Όπως επισημαίνουν ευρωπαίοι διπλωμάτες, η Ευρώπη εξακολουθεί να εξαρτάται από τις αμερικανικές προμήθειες αμυντικού υλικού, όπως τα συστήματα Patriot, καθώς η εγχώρια παραγωγή δεν επαρκεί.
«Στην άμυνα πρέπει να εξισορροπήσουμε την αρχή του ‘Buy European’ με την πραγματικότητα των άμεσων αναγκών», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Bloomberg.
Η συζήτηση συνδέεται και με τη διαχείριση των 200 δισ. ευρώ από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία εξετάζεται να αξιοποιηθούν για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και τη στήριξη της Ουκρανίας.
Η Ε.Ε. εξακολουθεί να δυσκολεύεται να χαράξει ενιαία βιομηχανική πολιτική. Ορισμένα κράτη-μέλη, όπως η Ουγγαρία και η Ισπανία, υποδέχονται κινεζικές επενδύσεις χωρίς περιορισμούς, ενώ άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, διστάζουν να επιβάλουν δασμούς φοβούμενες αντίποινα από το Πεκίνο.
Η αδράνεια αυτή έχει οδηγήσει, σύμφωνα με αναλυτές, σε ανησυχητική απώλεια ανταγωνιστικότητας, την ώρα που οι ΗΠΑ και η Κίνα ενισχύουν τις εσωτερικές τους αγορές. Το Πεκίνο, μάλιστα, έχει εντείνει τους περιορισμούς στις εξαγωγές κρίσιμων υλικών και επιβάλλει αυστηρούς όρους στις ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα.
Στο επίκεντρο των διαβουλεύσεων βρίσκεται το πρόγραμμα EDIP (European Defense Industrial Program), που αποτελεί τη βάση για τη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
Ωστόσο, το σχέδιο έχει βρεθεί σε αδιέξοδο εδώ και πάνω από έναν χρόνο, λόγω διαφωνιών για το τι συνιστά “ευρωπαϊκό προϊόν” και αν θα πρέπει να δοθούν εξαιρέσεις σε προγράμματα παραγωγής πυρομαχικών και πυραύλων που κατασκευάζονται με άδειες τρίτων χωρών.
Ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης προειδοποίησε ότι «αν αποτύχουν οι τελευταίες προσπάθειες να υπάρξει συμφωνία στο επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το πρόγραμμα κινδυνεύει να καταρρεύσει».
Παρότι το EDIP διαθέτει μόλις 1,5 δισ. ευρώ στον τρέχοντα προϋπολογισμό, αναμένεται να αποτελέσει το κύριο εργαλείο για τη διοχέτευση δισεκατομμυρίων ευρώ στην αμυντική βιομηχανία στο επόμενο επταετές δημοσιονομικό πλαίσιο.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
