«Καμπανάκι» ΟΗΕ για τις αιτίες που κρατούν χαμηλά τους παιδικούς εμβολιασμούς

Σημάδια σταθεροποίησης παρουσιάζουν τα ποσοστά εμβολιασμού των παιδιών παγκοσμίως, μετά την πτώση που σημειώθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού. Ωστόσο, παρά τη θετική αυτή εξέλιξη, η παραπληροφόρηση σχετικά με τα εμβόλια και οι περικοπές στη διεθνή βοήθεια δημιουργούν νέες, σημαντικές απειλές για τη δημόσια υγεία, σύμφωνα με τις πρόσφατες ανακοινώσεις του ΟΗΕ.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του 2024 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και άλλους διεθνείς φορείς υγείας, το 85% των παιδιών της κατάλληλης ηλικίας εμβολιάστηκε πλήρως με τις τρεις δόσεις έναντι της διφθερίτιδας, του τετάνου και του κοκκύτη (DTC), αγγίζοντας τα 109 εκατομμύρια παιδιά. Η τρίτη δόση θεωρείται καίριας σημασίας για την επίτευξη της απαραίτητης παγκόσμιας εμβολιαστικής κάλυψης.

Παρατηρείται ήπια βελτίωση σε σύγκριση με το 2023, καθώς καταγράφεται άνοδος μιας μονάδας στο γενικό ποσοστό εμβολιασμένων παιδιών – γεγονός που μεταφράζεται σε 1 εκατομμύριο επιπλέον παιδιά που προστατεύονται, αν και οι προκλήσεις παραμένουν ιδιαίτερα σοβαρές. Όπως επισημαίνει ο ΟΗΕ, το κέρδος αυτό χαρακτηρίζεται «μέτριο».

Ανησυχίες για τα παιδιά χωρίς καμία δόση εμβολίου

Παρά τη βελτίωση, εξακολουθούν να υπάρχουν 14,3 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως, τα οποία δεν έχουν εμβολιαστεί ούτε με την πρώτη δόση – γνωστά ως «παιδιά μηδενικών δόσεων». Αν και ο αριθμός αυτός είναι ελαφρώς καλύτερος σε σχέση με τα 14,5 εκατ. του 2022, παραμένει πολύ υψηλότερος από τις επιδόσεις του 2019 (1,4 εκατ.) προ πανδημίας, υπογραμμίζοντας τις σοβαρές επιπτώσεις των υγειονομικών κρίσεων στη βασική περίθαλψη.

Η Εκτελεστική Διευθύντρια της UNICEF, Κάθριν Ράσελ, υπογράμμισε ότι «καταφέραμε να εμβολιάσουμε περισσότερα παιδιά, κάτι που μπορεί να τους σώσει τη ζωή», όμως «εκατομμύρια παραμένουν απροστάτευτα από ασθένειες που θα μπορούσαν να αποφύγουν», όπως σημειώνεται στην κοινή ανακοίνωση τύπου με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

Ο ΠΟΥ αναφέρει πως ο παγκόσμιος στόχος για 90% κάλυψη εμβολιασμών στα παιδιά και τους εφήβους έως το 2030 φαίνεται να απομακρύνεται, ενώ τα εμπόδια εντείνονται από τις «δραστικές περικοπές της βοήθειας, σε συνδυασμό με την παραπληροφόρηση για το πόσο ασφαλή είναι τα εμβόλια», όπως τόνισε ο Δρ. Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους, Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ.

Ζητήματα προσβασιμότητας και παραπληροφόρησης

Κυρίαρχο πρόβλημα αποτελεί η ανισότητα στην πρόσβαση στα εμβόλια, καθώς και οι συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις που αποδιοργανώνουν τα εμβολιαστικά προγράμματα σε αρκετές χώρες. Οι διεθνείς περικοπές στη βοήθεια, κυρίως από τις ΗΠΑ, αναμένεται να επιδεινώσουν περαιτέρω την κατάσταση, δυσκολεύοντας τον προληπτικό έλεγχο επιδημιών σε σχεδόν 50 χώρες και καθυστερώντας την ανοσία πληθυσμού.

Όπως σημειώνει ο Εφρέμ Λεμάνγκο (UNICEF), «οι περικοπές απειλούν τη σταθερότητα των εμβολιαστικών προγραμμάτων σε χώρες που ήδη παλεύουν με χαμηλά επίπεδα κάλυψης». Η έλλειψη εμπιστοσύνης στην ασφάλεια των εμβολίων, εξαιτίας της παραπληροφόρησης, εντείνει το πρόβλημα, ωθώντας τμήματα του πληθυσμού στον σκεπτικισμό και μειώνοντας τα επίπεδα συλλογικής ανοσίας.

Η Κέιτ Ο'Μπράιεν (ΠΟΥ) τόνισε ότι η «μείωση της εμπιστοσύνης οδηγεί σε ελλείμματα συλλογικής ανοσίας και αυξάνει τον κίνδυνο επιδημικών εξάρσεων».

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η κατάσταση στις ΗΠΑ, όπου ο - γνωστός για τις θέσεις του κατά των εμβολίων - υπουργός Υγείας Ρόμπερτ Κένεντι ο νεότερος, προωθεί ριζικές αλλαγές στην εθνική υγειονομική πολιτική. Κατηγορείται ότι διασπείρει ψευδείς πληροφορίες σχετικά με το εμβόλιο της ιλαράς, γεγονός που συμπίπτει με τη χειρότερη επιδημία της ασθένειας στη χώρα τα τελευταία 30 χρόνια από τις αρχές του 2025.

Το 2024, σημειώθηκαν 60 μεγάλες επιδημίες ιλαράς σε όλο τον κόσμο, σχεδόν διπλάσιες σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (33 επιδημίες), ενώ δύο εκατομμύρια επιπλέον παιδιά εμβολιάστηκαν κατά της ιδιαίτερα μολυσματικής ασθένειας. Ωστόσο, τα ποσοστά κάλυψης απέχουν ακόμη σημαντικά από το 95%, που απαιτείται για την αποφυγή νέων εξάρσεων.

Θετική, τέλος, εξέλιξη αποτελεί η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης (κατά 600.000 παιδιά) σε 57 χώρες που υποστηρίζονται από τον οργανισμό GAVI, την Παγκόσμια Συμμαχία για τα Εμβόλια και την Ανοσοποίηση, με ιδιαίτερη έμφαση στη στήριξη των πιο φτωχών περιοχών.