Κάτω από τον πήχη του Γενικού Δείκτη οι αποδόσεις των μετοχικών αμοιβαίων

Σε μια εποχή υψηλών αποδόσεων από τη χρηματιστηριακή αγορά, τα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια, το επενδυτικό εργαλείο που κατ' εξοχήν προσφέρεται στους ιδιώτες επενδυτές ως ένα μέσο για επαγγελματική διαχείριση μιας τοποθέτησης κεφαλαίων στο χρηματιστήριο, βρίσκονται σε χαμηλή πτήση, με αποδόσεις που με δυσκολία πλησιάζουν τον Γενικό Δείκτη.

Στον κόσμο των επενδύσεων, υπάρχουν θαυμαστά κατορθώματα, όπως αυτό που πέτυχε ο «γκουρού», Γουόρεν Μπάφετ, ο οποίος αποσύρθηκε το Σάββατο από την ενεργό δράση, ύστερα από 55 χρόνια στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας χαρτοφυλακίου Berkshire Hathaway. Σε αυτή τη διαδρομή, ο Μπάφετ πέτυχε μέση ετήσια απόδοση 20%, διπλάσια από την αντίστοιχη του αντιπροσωπευτικού αμερικανικού δείκτη S&P 500.

Αυτό είναι, φυσικά, ένα μοναδικό κατόρθωμα που δίνει στον Μπάφετ μια σπάνια θέση στην ιστορία των επενδύσεων. Ένας ιδιώτης επενδυτής που εμπιστεύεται ένα κεφάλαιο σε ένα θεσμικό διαχειριστή κεφαλαίων, τοποθετώντας το σε ένα μετοχικό αμοιβαίο, δεν μπορεί να περιμένει ότι θα το αφήσει για μισό αιώνα και θα έχει κάθε χρόνο διπλάσια απόδοση από τον Γενικό Δείκτη.

Όμως, μια ρεαλιστική προσδοκία όσων «ποντάρουν» στη θεσμική διαχείριση είναι ότι θα διαφοροποιήσουν/μειώσουν τον κίνδυνο, αφού δεν θα επιλέξουν λίγες μετοχές, αλλά θα τοποθετήσουν το κεφάλαιό τους σε ένα επενδυτικό «μπουκέτο». Επιπλέον, ότι θα μπορούν να ρευστοποιήσουν την επένδυσή τους χωρίς να επηρεάζονται από τις καθημερινές διακυμάνσεις τιμών και συναλλαγών στην αγορά. Το σπουδαιότερο που περιμένουν, όμως, είναι ότι το Α/Κ θα τους προσφέρει μια απόδοση καλύτερη από τον μέσο όρο της αγοράς, όπως αυτός αποτυπώνεται στον Γενικό Δείκτη.

Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, οι επαγγελματίες διαχειριστές κεφαλαίων δίνουν δύσκολη, διαρκή «μάχη» για να «νικήσουν» κάποιον δείκτη αναφοράς. Αυτοί που το καταφέρνουν συστηματικά είναι λίγοι και κατατάσσονται στην ελίτ των διαχειριστών.

Οι αποδόσεις των μετοχικών Α/Κ

Τα ελληνικά μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια δυσκολεύονται πολύ σε αυτή την «αναμέτρηση» με τον Γενικό Δείκτη. Το 2024, η μέση απόδοση των ελληνικών μετοχικών αμοιβαίων ήταν 13,5%, σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών. Ο Γενικός Δείκτης, όμως, «νίκησε» τους διαχειριστές, έστω και οριακά, με ετήσια απόδοση 13,65%.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε το α' τρίμηνο του έτους, παρότι η αγορά ήταν πολύ πιο «ζωηρή» από το 2024 και, θεωρητικά τουλάχιστον, θα μπορούσε να προσφέρει στους διαχειριστές μεγαλύτερες ευκαιρίες να αυξήσουν τις αποδόσεις με κινήσεις ενεργητικής διαχείρισης.

Το πρώτο τρίμηνο, ενώ ο Γενικός Δείκτης εκτινάχθηκε 14,67% υψηλότερα, η μέση απόδοση των αμοιβαίων, όπως την υπολογίζει η Ένωση Θεσμικών, ήταν μόλις 11,99%. Από τα συνολικά 48 αμοιβαία της αγοράς, μόνο ένα πέτυχε απόδοση οριακά υψηλότερη από την απόδοση του Γενικού Δείκτη, ενώ 29 ήταν τα αμοιβαία που κατάφεραν να περάσουν πάνω από τη μέση απόδοση της κατηγορίας, ενώ υπήρξαν και έξι που εμφάνισαν μονοψήφιες αποδόσεις (πίνακας).

Οι εισροές κεφαλαίων στα ελληνικά μετοχικά αμοιβαία είναι μάλλον απογοητευτικές. Το 2023, καταγράφηκε κινητικότητα, καθώς τοποθετήθηκαν 99 εκατ. ευρώ, ένα αρκετά σημαντικό ποσό για τα μεγέθη της κατηγορίας., Όμως, το 2024 μπήκαν στα μετοχικά αμοιβαία μόλις 11,6 εκατ. ευρώ. Στους πρώτους μήνες του 2025, τοποθετήθηκαν αρχικά τον Ιανουάριο περίπου 6,5 εκατ. ευρώ, τον Φεβρουάριο οι εισροές έπεσαν στα 697.000 ευρώ και τον Μάρτιο, την ώρα που ο Γενικός Δείκτης κατέγραφε πολυετές ρεκόρ στις 1.746 μονάδες, στα μετοχικά αμοιβαία καταγράφηκαν εκροές περίπου 269.000 ευρώ. Έτσι, συνολικά το πρώτο τρίμηνο οι εισροές κεφαλαίων ήταν της τάξεως των 6,9 εκατ. ευρώ.

Οι προμήθειες

Το ερώτημα για έναν ιδιώτη επενδυτή είναι αν αξίζει να τοποθετήσει κεφάλαια στο χρηματιστήριο μέσω των αμοιβαίων, όπου επιβαρύνεται με προμήθειες, όταν δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η απόδοση θα ξεπεράσει τον μέσο όρο της αγοράς. 

Σε ανεπτυγμένες αγορές, υπάρχουν αμοιβαία κεφάλαια ή διαπραγματεύσιμα σε χρηματιστήριο αμοιβαία (ETF) που μιμούνται τις αποδόσεις δεικτών και επιβαρύνονται με ελάχιστες ή καθόλου προμήθειες. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αντίστοιχα επενδυτικά εργαλεία, εκτός από το ETF της Alpha Bank. που μιμείται την απόδοση του δείκτη μεγάλης κεφαλαιοποίησης.

Έτσι, ένας επενδυτής που δεν έχει τις γνώσεις και την πληροφόρηση, ή ακόμη και τον διαθέσιμο χρόνο, για να επενδύσει απευθείας σε ελληνικές μετοχές, πιθανόν να αξίζει να κατευθύνει την τοποθέτησή του μέσα από ένα αμοιβαίο κεφάλαιο, εκτός των άλλων και για να μετριάσει τα ρίσκα, έστω και αν αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα πάρει λιγότερα από όσα αποδίδει ο Γενικός Δείκτης.

Σε κάθε περίπτωση, οι επενδυτές πρέπει να γνωρίζουν ότι, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από τη σχετική έρευνα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς,, που αφορούν το 2023, στα μετοχικά αμοιβαία η μέση προμήθεια διάθεσης ήταν 0,35%, ενώ η προμήθεια εξαγοράς διαμορφώθηκε σε 0,17%. Οι τρέχουσες επιβαρύνσεις, έφθαναν το 2,45% και η αμοιβή απόδοσης, κατά μέσον όρο, ήταν 0,18%.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια οι προμήθειες βρίσκονται σε υποχώρηση. Το 2016, η προμήθεια διάθεσης, κατά μέσον όρο, ήταν 0,45%, η προμήθεια εξαγοράς 0,38%, οι τρέχουσες επιβαρύνσεις 3,10% και η αμοιβή απόδοσης 0,05%.

Οι προμήθειες που επιβαρύνουν τον μεριδιούχο είναι δύο, σύμφωνα με την Ε.Κ.:

1. Προμήθεια Διάθεσης είναι το κόστος συμμετοχής στο αμοιβαίο κεφάλαιο

2. Προμήθεια Εξαγοράς ή Εξόφλησης είναι το κόστος αποχώρησης από το αμοιβαίο κεφάλαιο

Οι επιβαρύνσεις που καταβάλλονται από το ενεργητικό του αμοιβαίου κεφαλαίου κατά τη διάρκεια ενός έτους είναι:

1. Τρέχουσες επιβαρύνσεις που υπολογίζονται με βάση τα αποτελέσματα του οικονομικού έτους και ενδέχεται να διαφέρουν από έτος σε έτος. Περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τις προμήθειες διαχείρισης, θεματοφυλακής και αμοιβές νομικών και λοιπών συμβούλων, φορολογικές επιβαρύνσεις και λοιπά έξοδα που πραγματοποιούνται για λογαριασμό του αμοιβαίου κεφαλαίου. Δεν περιλαμβάνουν την αμοιβή απόδοσης και το κόστος των συναλλαγών επί των στοιχείων του χαρτοφυλακίου του αμοιβαίου κεφαλαίου, εκτός από τις προμήθειες διάθεσης και εξαγοράς που καταβάλλει το αμοιβαίο κεφάλαιο κατά την απόκτηση ή εξαγορά μεριδίων άλλου οργανισμού συλλογικών επενδύσεων.

2. Αμοιβή απόδοσης: υπολογίζεται επί της διαφοράς μεταξύ της απόδοσης του αμοιβαίου κεφαλαίου και της απόδοσης του δείκτη αναφοράς που χρησιμοποιεί η εταιρεία διαχείρισης και ο οποίος επιλέγεται με βάση την επενδυτική πολιτική και τη στρατηγική του αμοιβαίου κεφαλαίου και αντανακλά το προφίλ κινδύνου-απόδοσης του αμοιβαίου κεφαλαίου.

Οι αποδόσεις των ελληνικών μετοχικών αμοιβαίων το πρώτο τρίμηνο 2025