Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, ο προϋπολογισμός δημοσίων επενδύσεων για το 2026 συνεχίζει να δίνει έμφαση στην αξιοποίηση πόρων για την ανάπτυξη της οικονομίας. Προτεραιότητα αποτελεί η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της επιχειρηματικότητας και η διαμόρφωση ενός φιλικού προς τις επενδύσεις περιβάλλοντος.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, στην κοινωνική ευημερία και συνοχή, καθώς και στην αντιμετώπιση των διακρίσεων. Παράλληλα, προωθείται η αειφόρος διαχείριση του περιβάλλοντος και η αντιμετώπιση των επιπτώσεων από εξωγενείς κρίσεις, όπως οι κλιματικοί κίνδυνοι.
Κεντρικός δημοσιονομικός στόχος παραμένει η ταχεία και αποτελεσματική απορρόφηση των πόρων από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ). Στόχος είναι να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή εισροή της ενωσιακής συνδρομής, στηρίζοντας τους εθνικούς αναπτυξιακούς στόχους.
Για το 2026 προβλέπεται η διάθεση 9,5 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 3,65% του ΑΕΠ. Από αυτά, τα 6,2 δισ. ευρώ αφορούν έργα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ τα 3,3 δισ. ευρώ θα προέλθουν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους.
Η απορρόφηση των διαθέσιμων κονδυλίων του ΕΣΠΑ αναμένεται να εντατικοποιηθεί, με το μεγαλύτερο μέρος των πόρων για το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων να αφορά πλέον το ΕΣΠΑ 2021-2027, μετά τη λήξη της περιόδου 2014-2020.
Το νέο ΕΠΑ 2026-2030 και οι αναπτυξιακοί στόχοι
Καθοριστικό ρόλο στη χρηματοδότηση των επενδύσεων, τόσο το 2026 όσο και τα επόμενα χρόνια, αναμένεται να έχει το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2026-2030. Το αναπτυξιακό πλαίσιο του ΕΠΑ οργανώνεται σε έξι βασικούς στόχους:
* Κοινωνική Συνοχή και Ανάπτυξη,
* Ανάπτυξη Υποδομών και Μεταφορών,
* Πολιτική Προστασία και Αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης,
* Καινοτομία, Εξωστρέφεια και Ανταγωνιστικότητα,
* Ψηφιακός Μετασχηματισμός και Τεχνητή Νοημοσύνη,
* Πράσινη Ανάπτυξη και Πράσινος Μετασχηματισμός.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του ΕΠΑ για την περίοδο 2026-2030 ανέρχεται σε 12,827 δισ. ευρώ, ενώ με τη στρατηγική υπερδέσμευσης το ποσό φτάνει τα 16,198 δισ. ευρώ.
Η υπερδέσμευση στοχεύει στη διασφάλιση της πλήρους απορρόφησης των διατιθέμενων πόρων, αντισταθμίζοντας τυχόν καθυστερήσεις ή ακυρώσεις έργων.
Η κατανομή των πόρων διαμορφώνεται ως εξής: 8,737 δισ. ευρώ (68,1%) κατευθύνονται στα Τομεακά Προγράμματα, 2,5 δισ. ευρώ (19,5%) στα Περιφερειακά Προγράμματα και 1,59 δισ. ευρώ (12,4%) στα Ειδικά Προγράμματα.
Η δομή αυτή αναδεικνύει τη σημασία των κεντρικών παρεμβάσεων, διατηρώντας παράλληλα την αυτονομία των Περιφερειών και την αξιοποίηση εθνικών πόρων.
Στα Ειδικά Προγράμματα Ανάπτυξης περιλαμβάνονται το Ειδικό Πρόγραμμα Φυσικών Καταστροφών, το Ειδικό Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, έργα Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), καθώς και το Ειδικό Πρόγραμμα της Προεδρίας της Κυβέρνησης.