Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για τα Κοινωφελή Ιδρύματα και τις Σχολάζουσες Κληρονομιές, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Η διαβούλευση θα παραμείνει ανοιχτή έως την 1η Δεκεμβρίου.
Η μεταρρύθμιση στοχεύει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της διαφάνειας κατά την υλοποίηση των κοινωφελών σκοπών, διασφαλίζοντας τη βούληση των ιδρυτών και τη βέλτιστη αξιοποίηση του κοινωφελούς πλούτου της χώρας. Βασικοί στόχοι αποτελούν η ψηφιακή ιχνηλασιμότητα, η λογοδοσία, η αντιμετώπιση της αδράνειας πολλών περιουσιών και η διευκόλυνση της φιλανθρωπικής δράσης.
Το νέο πλαίσιο έρχεται να λύσει προβλήματα που προέκυψαν από τον προηγούμενο νόμο (Ν. 4182/2013), όπως η κατακερματισμένη καταγραφή, η αδράνεια των ιδρυμάτων, οι δυσλειτουργίες στην εκκαθάριση και ο ανεφάρμοστος έλεγχος.
Κεντρικό στοιχείο της μεταρρύθμισης αποτελεί το Ηλεκτρονικό Μητρώο Κοινωφελών Περιουσιών (Η.Μ.ΚΟΙ.), υπό την εποπτεία του ΥΠΕΘΟΟ, που θα προσφέρει συστηματική συλλογή και ψηφιακή ιχνηλασιμότητα της περιουσίας. Όλες οι πράξεις διαχείρισης θα αναρτώνται υποχρεωτικά, εξασφαλίζοντας διαφάνεια και λογοδοσία, ενώ τα στοιχεία θα είναι ελεύθερα προσβάσιμα.
Παράλληλα, δημιουργείται η πλατφόρμα «e-diadoxi» για την άμεση και ενιαία καταγραφή σχολαζουσών κληρονομιών, μειώνοντας τον χρόνο μεταβίβασης στο Δημόσιο και αντικαθιστώντας τις δικαστικές αποφάσεις με διοικητική διαδικασία.
Προβλέπεται επίσης η ίδρυση του Ιδρύματος Διαχείρισης & Εκκαθάρισης Κληρονομιών και Αδρανών Περιουσιών (Ι.Δ.Ε.Κ.Α.), το οποίο θα αναλαμβάνει κεντρικά τη διοίκηση αδρανών ιδρυμάτων και την εκκαθάριση κληρονομιών υπέρ του Δημοσίου.
Κριτήρια αδράνειας και νέες διαδικασίες
Για πρώτη φορά θεσπίζονται σαφή κριτήρια χαρακτηρισμού ενός ιδρύματος ως αδρανούς, όπως η μη ανάρτηση οικονομικών καταστάσεων για τρία συναπτά έτη ή δαπάνες για κοινωφελείς σκοπούς κάτω του 15% των εσόδων. Μετά τη διαπίστωση αδράνειας, δίνεται προθεσμία τριών μηνών για υποβολή σχεδίου επαναδραστηριοποίησης, ενώ αν δεν υπάρξει συμμόρφωση, η διοίκηση ανατίθεται στο Ι.Δ.Ε.Κ.Α.
Επιπλέον, καθιερώνεται υποχρεωτικός διαχειριστικός έλεγχος κάθε τρία χρόνια από πιστοποιημένους ελεγκτές, με ανάρτηση των πιστοποιητικών συμμόρφωσης στο Η.Μ.ΚΟΙ. Απλοποιούνται οι διαδικασίες σύστασης νέων ιδρυμάτων και ψηφιοποιείται πλήρως η διαδικασία δωρεών προς το Δημόσιο μέσω της πλατφόρμας e-Δωρεές.
Φορολογικά κίνητρα και διευκρινίσεις
Το νομοσχέδιο προβλέπει απαλλαγή από φόρο εισοδήματος και φόρο κληρονομίας/δωρεών για τα ενεργά κοινωφελή ιδρύματα που είναι καταχωρισμένα στο Η.Μ.ΚΟΙ., συμπεριλαμβανομένων αλλοδαπών οντοτήτων της ΕΕ/ΕΟΧ. Επιπλέον, διευκρινίζεται ότι αλλοδαπά ιδρύματα δεν αποκτούν φορολογική έδρα στην Ελλάδα μόνο λόγω δραστηριοποίησης στη χώρα.