Εν μέσω της ραγδαίας αύξησης των ψηφιακών πληρωμών, η θέση των μετρητών στο σύγχρονο οικονομικό τοπίο αποτελεί αντικείμενο έντονης συζήτησης. Πολλοί αναρωτιούνται αν τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα οδεύουν προς την εξαφάνιση. Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) είναι κατηγορηματική: τα μετρητά δεν εξαφανίζονται, παραμένουν απαραίτητα και η ΕΚΤ εργάζεται συστηματικά για να διασφαλίσει τη διαθεσιμότητα και την ευκολία χρήσης τους.
Σε άρθρο του, ο Πιέρο Σιπολόνε, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, εξηγεί γιατί η τράπεζα έχει θέσει σε εφαρμογή μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την προστασία και την ενίσχυση των μετρητών. Η στρατηγική αυτή βασίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: την προστασία του νομικού καθεστώτος τους, τη διασφάλιση της πρόσβασης σε υπηρεσίες μετρητών και την αναβάθμιση των χαρτονομισμάτων.
Τα μετρητά ως νόμιμο χρήμα: Η σημασία της αποδοχής τους
Τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα του ευρώ έχουν το καθεστώς του νόμιμου χρήματος σε όλη την ευρωζώνη. Αυτό σημαίνει ότι αποτελούν την προεπιλεγμένη μέθοδο πληρωμής και πρέπει να γίνονται δεκτά σε οποιαδήποτε συναλλαγή, εκτός αν και τα δύο μέρη έχουν συμφωνήσει ελεύθερα σε άλλο τρόπο πληρωμής.
Ωστόσο, παρατηρούνται όλο και πιο συχνά φαινόμενα όπου έμποροι αρνούνται την πληρωμή με μετρητά. Η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι τέτοιες πρακτικές δεν περιορίζουν απλώς την επιλογή του καταναλωτή, αλλά είναι και ασύμβατες με τη νομική φύση των μετρητών. Το πιο σημαντικό είναι ότι αποκλείουν κοινωνικές ομάδες που βασίζονται στα μετρητά, όπως οι ηλικιωμένοι ή τα άτομα με περιορισμένη πρόσβαση σε ψηφιακές τεχνολογίες.
Για να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα, η ΕΚΤ υποστηρίζει τη θέσπιση σαφών κανόνων για την υποχρεωτική αποδοχή των μετρητών τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Ενώ οι δημόσιες αρχές μπορούν να περιορίσουν τη χρήση τους υπό ορισμένες προϋποθέσεις, θα πρέπει να το κάνουν με φειδώ, ιδίως όταν πρόκειται για απαραίτητες υπηρεσίες όπως οι μεταφορές.
Αυξάνεται η κυκλοφορία των μετρητών
Παρά την αύξηση των ψηφιακών πληρωμών, η κυκλοφορία των μετρητών συνεχίζει να αυξάνεται. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει ο κ. Σιπολόνε, βρίσκονται σε κυκλοφορία 30,4 δισεκατομμύρια χαρτονομίσματα, με συνολική αξία που φτάνει τα 1,6 τρισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό αντιστοιχεί σε σχεδόν 5.000 ευρώ σε χαρτονομίσματα για κάθε πολίτη της ευρωζώνης.
Η αξία των μετρητών (μπλε γραμμή, αριστερή κλίμακα) και ο ρυθμός αύξησης
Η ζήτηση για μετρητά κατά τη διάρκεια κρίσεων, όπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η ευρωπαϊκή κρίση χρέους και η πανδημία COVID-19, υπογραμμίζει τη σημασία τους σε περιόδους αναταραχής. Η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες διατηρούν επαρκή αποθέματα και αποτελεσματικά δίκτυα διανομής για να διασφαλίσουν ότι είναι έτοιμες να ανταποκριθούν σε τυχόν αιφνίδιες αυξήσεις της ζήτησης.
Διασφάλιση της πρόσβασης σε μετρητά
Η εύκολη πρόσβαση στα μετρητά είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία τους. Το τελευταίο διάστημα όμως, παρατηρείται μείωση των τραπεζικών υποκαταστημάτων και των αυτόματων μηχανημάτων ανάληψης (ΑΤΜ), γεγονός που δημιουργεί προκλήσεις, κυρίως σε αγροτικές περιοχές.
Η ΕΚΤ τονίζει ότι η παροχή επαρκών υπηρεσιών μετρητών αποτελεί θεμελιώδη ευθύνη των εμπορικών τραπεζών. Η προτεινόμενη νομοθεσία για το νόμιμο χρήμα των μετρητών (Legal Tender of Cash Regulation) θα καθορίσει κοινούς δείκτες για την αξιολόγηση της διαθεσιμότητας των σημείων πρόσβασης σε μετρητά σε ολόκληρη την ευρωζώνη. Αυτό θα επιτρέψει στις εθνικές αρχές να εντοπίζουν τυχόν ελλείψεις και να λαμβάνουν στοχευμένα διορθωτικά μέτρα.
Τα μετρητά ως ασφαλής επιλογή σε περιόδους κρίσης
Πέρα από τη χρήση τους στις καθημερινές συναλλαγές, τα μετρητά αποτελούν αξιόπιστο μέσο αποθήκευσης αξίας. Αυτό αποδεικνύεται από την αυξημένη ζήτηση για μετρητά που παρατηρήθηκε σε περιόδους κρίσης, όπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η κρίση δημόσιου χρέους και η πανδημία COVID-19.
Επιπλέον, τα μετρητά λειτουργούν ανεξάρτητα από τα ηλεκτρονικά συστήματα πληρωμών. Σε περιπτώσεις διακοπής ρεύματος, βλάβης στο διαδίκτυο ή άλλων έκτακτων καταστάσεων, τα μετρητά αποτελούν την μόνη αξιόπιστη μέθοδο πληρωμής. Γι' αυτόν τον λόγο, η ΕΚΤ συνεργάζεται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της κοινωνίας σε περίπτωση κρίσης, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη κυκλοφορία των μετρητών.
Ανασχεδιασμός των χαρτονομισμάτων για το μέλλον
Στο πλαίσιο της στρατηγικής της, η ΕΚΤ έχει ξεκινήσει τον ανασχεδιασμό των χαρτονομισμάτων του ευρώ. Ο στόχος δεν είναι απλώς η αλλαγή της εμφάνισής τους, αλλά κυρίως η ενσωμάτωση προηγμένων χαρακτηριστικών ασφαλείας για την καταπολέμηση της παραχάραξης.
Ο ανασχεδιασμός πραγματοποιείται με τη συμμετοχή του κοινού, ώστε τα νέα χαρτονομίσματα να αντικατοπτρίζουν τους ανθρώπους που τα χρησιμοποιούν. Η δέσμευση της ΕΚΤ για τον εκσυγχρονισμό των χαρτονομισμάτων αποτελεί ισχυρή ένδειξη της πίστης της στο μέλλον των μετρητών.
Τα μετρητά ήρθαν για να μείνουν
Η ΕΚΤ είναι πλήρως δεσμευμένη στο μέλλον των μετρητών. Η εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ δεν θα τα αντικαταστήσει, αλλά θα λειτουργήσει συμπληρωματικά, προσφέροντας μια «ψηφιακή έκφραση των μετρητών». Με αυτόν τον τρόπο, οι Ευρωπαίοι θα έχουν στη διάθεσή τους ένα ευρύτερο φάσμα επιλογών πληρωμής.
Στο μέλλον, οι καταναλωτές θα έχουν την ευκαιρία να επιλέγουν μεταξύ χαρτονομισμάτων, κερμάτων και ψηφιακού ευρώ, όλα με το καθεστώς του νόμιμου χρήματος, προσβάσιμα ανά πάσα στιγμή και οπουδήποτε. Τα μετρητά θα παραμείνουν ιδιαίτερα σημαντικά, ειδικά σε περιόδους κρίσης, καλύπτοντας κρίσιμες ανάγκες που οι εναλλακτικές λύσεις δεν μπορούν να υποκαταστήσουν πλήρως. Με λίγα λόγια, τα μετρητά ήρθαν για να μείνουν, καταλήγει το άρθρο του Π. Σιπολόνε.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
