Την αδιαφάνεια της τιμολόγησης των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας υπογραμμίζει η Επιτροπή Ανταγωνισμού στην τελική της έρευνα για τον κλάδο και για τη συναφή παροχή ασφαλιστικών υπηρεσιών υγείας. Τονίζει, μάλιστα, όπως έκανε πρόσφατα και η Τράπεζα της Ελλάδος,, ότι το μοντέλο τιμολόγησης που ακολουθείται στην Ελλάδα ("fee-for-service") ευνοεί το «φούσκωμα» των δαπανών υγείας και των ασφαλίστρων.
Η Επιτροπή, εξετάζοντας τη δομή των κλάδων ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και ασφάλισης, δεν διαπιστώνει ότι οι κινήσεις στην κατεύθυνση της συγκέντρωσης και στους δύο κλάδους, ή και οι συμφωνίες που φέρνουν στην ίδια «ομπρέλα» ασφαλιστικές εταιρείες και ιδιωτικές κλινικές (περίπτωση CVC - Εθνικής Ασφαλιστικής) δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργία του ανταγωνισμού.
Ωστόσο, στο κεφάλαιο 3 της έκθεσης η Επιτροπή περιγράφει με μελανά χρώματα τα ζητήματα κόστους και τιμολόγησης των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και ασφάλισης υγείας, αναδεικνύοντας τις προκλήσεις και τις στρεβλώσεις που παρατηρούνται στην αγορά.
Αύξηση του κόστους
Την περίοδο 2018-2024, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή στην Υγεία της ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει σταθερή αύξηση (με εξαίρεση το 2021).
Η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε το 2023 έναντι του 2022 (+6%), κυρίως λόγω της αύξησης κατά 11% στην υποομάδα «φάρμακα-φαρμακευτικά προϊόντα-θεραπευτικές συσκευές».
Το μέσο κόστος αποζημίωσης ανά περιστατικό σε μακροχρόνια συμβόλαια αυξανόταν κατά 3,46% ετησίως την περίοδο 2020-2023, ενώ ο όγκος των υπηρεσιών ανά περιστατικό αυξήθηκε κατά 2,85% ετησίως την ίδια περίοδο, επηρεάζοντας σημαντικά το συνολικό κόστος.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες, που απάντησαν στην Επιτροπή, αποδίδουν τις αυξήσεις αυτές σε πολλούς παράγοντες:
- Αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ζημιών: Μετά την πανδημία, παρατηρήθηκε αύξηση λοιμώξεων και σοβαρότερων παθήσεων που δεν είχαν διαγνωστεί ή αντιμετωπιστεί εγκαίρως.
- Γήρανση του πληθυσμού: Η αύξηση της ηλικίας των ασφαλισμένων οδηγεί σε συχνότερη και ακριβότερη χρήση νοσοκομειακής περίθαλψης.
- Αύξηση του κόστους νοσοκομειακής περίθαλψης: Αυτό περιλαμβάνει το κόστος νοσηλείας, τις αμοιβές των γιατρών, το κόστος υγειονομικού και ειδικού υλικού, καθώς και την εισαγωγή νέων, ακριβότερων τεχνολογιών.
Αδιαφάνεια και διακριτική τιμολόγηση
Η έκθεση αναδεικνύει έντονα το ζήτημα της αδιαφάνειας στην τιμολόγηση των υπηρεσιών υγείας. Οι ιδιωτικές κλινικές ακολουθούν συχνά μια διακριτική τιμολογιακή πολιτική, εφαρμόζοντας διαφορετικές τιμές ανάλογα με τον πελάτη (ιδιώτης, δημόσιος φορέας ή ιδιωτική ασφαλιστική εταιρεία).
Αυτό καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη σύγκριση των υπηρεσιών και την επαλήθευση των χρεώσεων από τους καταναλωτές, ακόμα και με βάση τους δημοσιευμένους τιμοκαταλόγους.
Η τιμολόγηση προς τις ασφαλιστικές εταιρείες καθορίζεται έπειτα από διαπραγματεύσεις, όπου βασικοί παράγοντες είναι το μέγεθος της ασφαλιστικής και ο όγκος των ασφαλισμένων που καλύπτει.
Σε αυτή τη σχέση μεταξύ παρόχων υγείας και ασφαλιστικών εταιρειών είναι εμφανής η ένταση, που υπογραμμίζεται και από το γεγονός ότι οι δύο πλευρές δεν συμφωνούν σχετικά με το ποιος έχει το «πάνω χέρι»: Οι πάροχοι υγείας υποστηρίζουν ότι οι ασφαλιστικές έχουν το διαπραγματευτικό πλεονέκτημα, ενώ οι ασφαλιστές θεωρούν ότι την ισχύ διαθέτουν οι πάροχοι.
Μοντέλο τιμολόγησης που «φουσκώνει» τα κόστη
Το κυρίαρχο μοντέλο τιμολόγησης στην Ελλάδα είναι το "fee-for-service", όπου οι πάροχοι και οι γιατροί αποζημιώνονται ανάλογα με τον αριθμό και το είδος των υπηρεσιών που παρέχουν.
Αυτό το μοντέλο, ενώ προσφέρει πολλές θεραπευτικές επιλογές και συμβάλλει στην ικανοποίηση των ασφαλισμένων,, μπορεί να οδηγήσει σε υπερπαροχή υπηρεσιών και αύξηση του κόστους, ανεξάρτητα από τις πραγματικές ανάγκες του ασθενούς.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο του μοντέλου "fee-for-service", οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης, όπως νοσοκομεία και γιατροί, αποζημιώνονται με βάση τον αριθμό και το είδος των υπηρεσιών που παρέχουν. Αυτή η αποζημίωση βασίζεται σε έναν λεπτομερή κατάλογο τιμών (τιμοκατάλογο).
Κατά συνέπεια, όσο αυξάνεται ο όγκος και η ποσότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, τόσο αυξάνεται και το συνολικό ποσό της αποζημίωσης του παρόχου.
Σύμφωνα με την έκθεση, το μοντέλο αυτό έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις και αδυναμίες, όπως επισημαίνει και η Τράπεζα της Ελλάδος:
- Υπερπαροχή Υπηρεσιών: Το μοντέλο δημιουργεί κίνητρα για τους παρόχους να αυξήσουν τον όγκο των υπηρεσιών ανεξάρτητα από τις πραγματικές ανάγκες των ασθενών, οδηγώντας σε υπερπαροχή υπηρεσιών.
- Διαφοροποίηση Χρεώσεων: Σε πολλές περιπτώσεις, η τιμολόγηση για την ίδια ιατρική επέμβαση μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την κατηγορία νοσηλείας (π.χ. μονόκλινο ή δίκλινο δωμάτιο).
Προκλήσεις για τις ασφαλιστικές εταιρείες
Στα μακροχρόνια ασφαλιστικά συμβόλαια με περιορισμούς στην αύξηση των ασφαλίστρων, οι αυξημένες χρεώσεις των παρόχων δεν μπορούν να μετακυλιστούν στους ασφαλισμένους. Αυτό μπορεί να μειώσει τον δείκτη φερεγγυότητας των ασφαλιστικών εταιρειών, όπως έχει επισημάνει η ΤτΕ.
Στα ετησίως ανανεούμενα συμβόλαια, οι αυξημένες χρεώσεις των παρόχων μετακυλίονται στους ασφαλισμένους, οι οποίοι καλούνται να πληρώσουν υψηλότερα ασφάλιστρα. Εάν δεν μπορούν να ανταποκριθούν, ενδέχεται να αναγκαστούν να συμφωνήσουν σε μειωμένη ασφαλιστική κάλυψη, δημιουργώντας κενά στην προστασία τους.
Ολιγοπώλιο και ολιγοψώνιο
Η έκθεση τονίζει ότι η εφαρμογή του "fee-for-service", σε συνδυασμό με την έλλειψη διαφάνειας στις τιμές, μετατρέπει την αγορά υπηρεσιών υγείας σε μια αγορά με χαρακτηριστικά ολιγοπωλίου και ολιγοψωνίου.
Οι καταναλωτές δυσκολεύονται να υπολογίσουν το συνολικό κόστος μιας νοσηλείας, καθώς αυτό αποτελείται από δεκάδες επιμέρους πράξεις, υλικά και χρεώσεις που τιμολογούνται ξεχωριστά. Αυτή η ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ παρόχων και καταναλωτών αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική ισχύ των τελευταίων και περιορίζει την ικανότητά τους να επιλέξουν πάροχο με βάση το κόστος.
Το εναλλακτικό μοντέλο DRGs
Η Επιτροπή αναλύει το σύστημα Diagnosis Related Groups (DRGs), την ελληνική εκδοχή του οποίου αποτελεί το Σύστημα Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών (ΣυΚΝΥ). Όμως, το ΣυΚΝΥ εφαρμόζεται στα δημόσια νοσοκομεία του ΕΣΥ, αλλά όχι στις ιδιωτικές κλινικές.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι εταιρείες διαχείρισης θεωρούν ότι ένα τέτοιο σύστημα θα αυξήσει τη διαφάνεια, θα περιορίσει τις περιττές χρεώσεις και θα προωθήσει την αποτελεσματικότητα, βοηθώντας στον έλεγχο του κόστους νοσοκομειακής περίθαλψης.
Ορισμένοι πάροχοι υγείας εκφράζουν επιφυλάξεις, αναφέροντας κινδύνους υποβάθμισης της ποιότητας των υπηρεσιών, υποθεραπείας των ασθενών, και προβλήματα στη χρηματοδότηση και την εφαρμογή του συστήματος.
Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι, παρότι τα DRGs έχουν υιοθετηθεί από πολλές χώρες με στόχο τον έλεγχο του κόστους και τη βελτίωση της ποιότητας, έχουν καταγραφεί και αδυναμίες, όπως λανθασμένες κωδικοποιήσεις για υψηλότερες αποζημιώσεις και εκλεκτική επιλογή ασθενών.
Η Επιτροπή τονίζει ότι τυχόν εφαρμογή του συστήματος στον ιδιωτικό τομέα θα πρέπει να γίνει με προσεκτικό σχεδιασμό, ώστε να αποφευχθούν αρνητικές συνέπειες.
Ο Ενιαίος Δείκτης Υγείας και οι αυξήσεις ασφαλίστρων
Η Επιτροπή αναλύει το ζήτημα της αναπροσαρμογής των ασφαλίστρων στα μακροχρόνια συμβόλαια υγείας βάσει του Ενιαίου Δείκτη Υγείας (ΕΔΥ), που ίσχυσε από το 2024 έως τις αρχές του 2025 και προκάλεσε την κατακόρυφη αύξηση των ασφαλίστρων, καθώς οι ασφαλιστικές εταιρείες ανακοίνωσαν αυξήσεις 14% για το 2024 και 14,6% για το 2025, ποσοστά που αντιστοιχούσαν στις τιμές του ΕΔΥ για το 2022 και 2023 αντίστοιχα.
Ο ΕΔΥ, όμως, δεν ήταν ένας δείκτης τιμών με τη συνήθη έννοια. Ενώ ο Δείκτης Τιμών Υγείας της ΕΛΣΤΑΤ έδειξε μια αύξηση 9,2% την περίοδο 2011-2023, το μέσο κόστος ζημίας (που ενσωμάτωνε η μεθοδολογία του ΕΔΥ) αυξήθηκε κατά 55,3% την ίδια περίοδο.
Η Επιτροπή επισημαίνει ότι αυτή η μεγάλη απόκλιση οφειλόταν στο γεγονός ότι ο ΕΔΥ δεν μετρούσε μόνο τις τιμές, αλλά και τη μεταβολή στον όγκο και τη συχνότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, ώστε να προσδιορίζει τα συνολικά κόστη αποζημιώσεων για τις ασφαλιστικές εταιρείες.
Θα δώσει λύση ο δείκτης ΕΔΑ;
Με παρέμβαση της κυβέρνησης, ο ΕΔΥ καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον υπό διαμόρφωση Ετήσιο Δείκτη Αναπροσαρμογής (ΕΔΑ), ο οποίος θα καθορίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ και θα αρχίσει να εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2026. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού εκφράζει σοβαρούς προβληματισμούς για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του νέου δείκτη:
- Αποδυνάμωση του ανταγωνισμού: Ο εξωγενής καθορισμός ενός δείκτη αφαιρεί από τις ασφαλιστικές εταιρείες την πίεση να διαπραγματευτούν χαμηλότερες αποζημιώσεις με τους παρόχους υγείας.
- Εστιακό σημείο τιμών: Η ύπαρξη του δείκτη δημιουργεί ένα "focal point" («εστιακό σημείο») για την αύξηση των τιμών, με τις εταιρείες να έχουν κίνητρο να ευθυγραμμίσουν τις αναπροσαρμογές τους με τον δείκτη, χωρίς την ανάγκη μεταξύ τους επικοινωνίας.
- Εγκλωβισμός ασφαλισμένων: Οι καταναλωτές με μακροχρόνια συμβόλαια, τα οποία δεν προσφέρονται πλέον στην αγορά, καθίστανται «κλειδωμένοι» σε μία εταιρεία, καθώς η καταγγελία της σύμβασης θα συνεπαγόταν σοβαρή περιουσιακή ζημία και ενδέχεται να επιβαρυνθούν με σημαντικά αυξημένα ασφάλιστρα με βάση τον νέο δείκτη ΕΔΑ.
Η Επιτροπή συνιστά ο σχεδιασμός του ΕΔΑ να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια, η αντικειμενικότητα και η καταλληλότητα των παραγόντων που τον διαμορφώνουν, με γνώμονα την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την προστασία των καταναλωτών.
Πληροφόρηση και διαφάνεια
Η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι σοβαρό πρόβλημα αποτελεί η ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ του παρόχου υγείας και του ασθενούς, η οποία εντείνεται από την έλλειψη διαφάνειας στις τιμές.
Προτείνει την κωδικοποίηση και τυποποίηση των υπηρεσιών στους τιμοκαταλόγους των ιδιωτικών κλινικών, ώστε να διευκολυνθεί η σύγκριση των τιμών και να ενισχυθεί η καταναλωτική συνείδηση και ο ανταγωνισμός.
Παράλληλα, η Επιτροπή τονίζει ότι η ενίσχυση της πληροφόρησης για τους όρους των ασφαλιστηρίων συμβολαίων θα βελτιώσει τη διαπραγματευτική θέση των καταναλωτών έναντι των ασφαλιστικών εταιρειών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
