Ένας κρυμμένος... θησαυρός μπορεί να κρύβεται στον αγροδιατροφικό τομέα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Εθνικής Τράπεζας, αν η προστιθέμενη αξία στη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων και η παραγωγικότητα του αγροτικού τομέα συγκλίνουν με τους μέσους όρους της ΕΕ, θα προστεθούν 5 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ της χώρας.
Ο κλάδος τροφίμων και ποτών, τονίζει η Εθνική, αναδεικνύεται σε σταθερό πυλώνα ανθεκτικότητας και μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας -ιδιαίτερα υπό τη σκιά των δασμολογικών πολιτικών των ΗΠΑ- καθώς καταγράφει αύξηση +3,9% το τελευταίο εξάμηνο σε αποπληθωρισμένους όρους – υπερβαίνοντας σαφώς τη λοιπή βιομηχανία (+1,6% αντίστοιχα). Η υπεροχή αυτή έρχεται ως φυσική συνέχεια μιας σταδιακής στρατηγικής ενδυνάμωσης του κλάδου.
Ο κλάδος παρουσιάζει ανθεκτικότητα πωλήσεων την τελευταία 25ετία, με ήπιες διακυμάνσεις ακόμη και σε περιόδους ύφεσης. Παράλληλα, την τελευταία δεκαετία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο σε κρίσιμους δείκτες: η απόδοση ενεργητικού έχει σχεδόν διπλασιαστεί (από 2,2% προ κρίσης σε 3,9%), ενώ οι εξαγωγές κάλυψαν το 24% των πωλήσεων το 2024 (από 13% το 2014), πλησιάζοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 26%.
Η εξωστρέφεια καταλύτης ανάπτυξης
Η διεθνής ζήτηση για ελληνικά τρόφιμα έχει προσδώσει στρατηγικό πλεονέκτημα στον κλάδο. Οι εξαγωγές, που το 2014 αποτελούσαν μόλις το 13% των πωλήσεων, σήμερα αγγίζουν το 24%, πλησιάζοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (26%). Σημαντικό είναι ότι η εξωστρέφεια πλέον δεν αποτελεί απλώς αντίδραση σε χαμηλή εγχώρια ζήτηση, αλλά συνιστά στρατηγική ανάπτυξης.
Για να διατηρηθεί και να ενισχυθεί αυτή η τάση, απαιτείται ενίσχυση της παρουσίας των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Μάλιστα στόχος είναι η αύξηση του ποσοστού εξαγωγών στο 31% βραχυπρόθεσμα και στο 41% μεσοπρόθεσμα – επίπεδα εφάμιλλα με άλλες μικρές, εξαγωγικά ισχυρές ευρωπαϊκές οικονομίες.
Τα κέρδη από τη σύγκλιση με την Ευρώπη
Δύο βασικοί άξονες μπορούν να ενισχύσουν τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη του κλάδου:
- Η αύξηση της προστιθέμενης αξίας της μεταποίησης στην αγροτική παραγωγή. Σήμερα, το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 46% έναντι 60% στην ΕΕ. Η σύγκλιση θα μπορούσε να αποδώσει 2 δισ. επιπλέον, αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα και τη διαφοροποίηση των ελληνικών προϊόντων.
- Η ενίσχυση της παραγωγικότητας του πρωτογενούς τομέα (ανά στρέμμα). Παρότι ο τομέας συμμετέχει στο 3,7% του ελληνικού ΑΕΠ (έναντι 1,5% στην ΕΕ), υστερεί σε αποδοτικότητα. Η σύγκλιση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα μπορεί να αποδώσει επιπλέον 3 δισ. προστιθέμενης αξίας, σημειώνοντας αύξηση +50%.
Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων απαιτείται μετάβαση σε ένα σύγχρονο αγροδιατροφικό μοντέλο με έμφαση αρχικά στην έρευνα και καινοτομία. με υιοθέτηση της γεωργίας ακριβείας, σύγχρονες τεχνολογίες μεταποίησης, συστήματα ιχνηλασιμότητας και τυποποίησης.
Παράλληλα, πρέπει να δοθεί έμφαση στη συνεργασία και οργάνωση της παραγωγής με δημιουργία clusters αγροδιατροφικών σχημάτων και ενίσχυση συνεταιριστικών σχημάτων που επιτρέπουν οικονομίες κλίμακας και πρόσβαση σε νέες αγορές. Μέσα από αυτές τις παρεμβάσεις, ο κλάδος μπορεί να συνδυάσει ποιότητα, όγκο και ανταγωνιστικό κόστος, ενισχύοντας την εξωστρέφειά του και διεκδικώντας μεγαλύτερο μερίδιο στη διεθνή αγορά.