Αδιευκρίνιστο παραμένει το χρονικό διάστημα από το οποίο ο ελεύθερος επαγγελματίας και η επιχείρηση μπορούν να καταστρέψουν τα βιβλία και τα στοιχεία της Εφορίας.
Η βασική ρύθμιση της φορολογικής νομοθεσίας προβλέπει πως τα βιβλία μπορούν να καταστραφούν εφόσον παραγραφεί το έτος στο οποίο αφορούν τα δεδομένα, αλλά ωστόσο είναι ασαφής η ημερομηνία παραγραφής.
Το πρόβλημα αφορά στη διαθεσιμότητα των βιβλίων και των στοιχείων στους ελεγκτές της εφορίας, καθώς σε κάθε έλεγχο ο φορολογούμενος υποχρεούται να επιδεικνύει στους ελεγκτές τα βιβλία τους και να τηρεί αξιόπιστο λογιστικό σύστημα.
Με βάση τη νομοθεσία «κάθε πρόσωπο με εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα υποχρεούται να τηρεί αξιόπιστο λογιστικό σύστημα και κατάλληλα λογιστικά αρχεία (βιβλία και στοιχεία), για τη σύνταξη των χρηματοοικονομικών καταστάσεων και άλλων πληροφοριών, σύμφωνα με τα λογιστικά πρότυπα που προβλέπονται στην ελληνική νομοθεσία και για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της φορολογικής νομοθεσίας».
Τα λογιστικά αρχεία πρέπει να είναι διαθέσιμα στους ελεγκτές κατά τον φορολογικό έλεγχο, ενώ σε ειδικές περιπτώσεις μπορούν να κατασχεθούν.
«Ο υπάλληλος της Φορολογικής Διοίκησης που διενεργεί τον έλεγχο δύναται να κατάσχει λογιστικά αρχεία (βιβλία και στοιχεία) που τηρούνται ή διαφυλάσσονται, σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία και οποιαδήποτε άλλα ανεπίσημα βιβλία, έγγραφα, αρχεία ή στοιχεία, εφόσον το θεωρήσει αναγκαίο, προκειμένου να διασφαλισθεί η αποδεικτική αξία αυτών», αναφέρει ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας.
Στο πλαίσιο αυτό, συντάσσεται έκθεση κατάσχεσης, η οποία υπογράφεται από τον υπάλληλο της Φορολογικής Διοίκησης που ενεργεί την κατάσχεση και τον ίδιο τον φορολογούμενο ή τον παρόντα κατά τη διενέργεια της κατάσχεσης υπάλληλο ή εκπρόσωπό του ή λογιστή του, ή, στην περίπτωση των νομικών προσώπων και οντοτήτων, εκτός των ανωτέρω προσώπων, από οποιονδήποτε εταίρο ή οποιοδήποτε μέλος της διοίκησής τους ή φορολογικό εκπρόσωπό τους.
Πόσο πρέπει να διαφυλάσσονται
Τα προβλήματα και οι διενέξεις με την εφορία δημιουργούνται στις περιπτώσεις υποθέσεων οι οποίες είναι στο όριο της παραγραφής.
Ο Κώδικας ορίζει και τους χρόνους διαφύλαξης των λογιστικών αρχείων. Συγκεκριμένα οι φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί, οι φορολογικές μνήμες και αρχεία που δημιουργούν οι φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί διαφυλάσσονται κατ` ελάχιστον:
- Για διάστημα πέντε (5) ετών από τη λήξη του αντίστοιχου φορολογικού έτους, μέσα στο οποίο υπάρχει η υποχρέωση υποβολής δήλωσης, ή
- Έως ότου, σύμφωνα με τις ισχύουσες προϋποθέσεις, παραγραφεί το δικαίωμα έκδοσης πράξης προσδιορισμού του φόρου από τη Φορολογική Διοίκηση, ή
- Έως ότου τελεσιδικήσει η υπόθεση την οποία αφορά η απαίτηση της Φορολογικής Διοίκησης, σε συνέχεια διενέργειας φορολογικού ελέγχου, ή έως ότου αποσβεσθεί ολοσχερώς η απαίτηση λόγω εξόφλησης».
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, το λογιστικό σύστημα και τα λογιστικά αρχεία εξετάζονται ως ένα ενιαίο σύνολο όσον αφορά την αξιοπιστία και την καταλληλότητά τους.
Αυτό σημαίνει ότι οι φορολογικές αρχές δεν θα ελέγχουν αποσπασματικά τα επιμέρους στοιχεία, αλλά θα αξιολογούν τη συνολική λειτουργία και πληρότητα του συστήματος.
Διάρκεια Διαφύλαξης Λογιστικών Αρχείων
Ένα εξίσου σημαντικό σημείο αφορά τη διάρκεια διαφύλαξης των λογιστικών αρχείων, των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών (ΦΗΜ), καθώς και των φορολογικών μνημών και αρχείων που παράγονται από αυτούς. Συγκεκριμένα, η διαφύλαξη πρέπει να γίνεται τουλάχιστον:
- Για πέντε (5) έτη από τη λήξη του αντίστοιχου φορολογικού έτους εντός του οποίου υπάρχει η υποχρέωση υποβολής δήλωσης.
- Έως ότου παραγραφεί το δικαίωμα έκδοσης πράξης προσδιορισμού φόρου από τη Φορολογική Διοίκηση, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διατάξεις του άρθρου 37, παράγραφοι 2 και 3.
- Έως ότου τελεσιδικήσει η υπόθεση την οποία αφορά η απαίτηση της Φορολογικής Διοίκησης, σε συνέχεια διενέργειας φορολογικού ελέγχου, ή έως ότου αποσβεσθεί ολοσχερώς η απαίτηση λόγω εξόφλησης.
Πότε παραγράφονται τα φορολογικά έτη
Η κανονική προθεσμία εντός της οποίας η εφορία μπορεί να διενεργήσει φορολογικό έλεγχο σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, είναι η πενταετία από το έτος εντός του οποίου θα έπρεπε να υποβληθεί η φορολογική δήλωση. Όμως η πενταετία επεκτείνεται:
- Εάν, εντός του πέμπτου έτους της προθεσμίας παραγραφής, υποβάλλεται αρχική ή τροποποιητική δήλωση ή περιέρχονται σε γνώση της Φορολογικής Διοίκησης νέα στοιχεία σε υπόθεση που έχει διενεργηθεί πλήρης έλεγχος ή σε κάθε άλλη περίπτωση περιέρχονται σε γνώση της Φορολογικής Διοίκησης πληροφορίες από οποιαδήποτε πηγή εκτός της Φορολογικής Διοίκησης, από τις οποίες προκύπτει φορολογική οφειλή και μόνο για το ζήτημα στο οποίο αφορούν, για περίοδο ενός (1) έτους από τη λήξη της πενταετίας.
- Εάν ζητηθούν πληροφορίες από χώρα της αλλοδαπής, μέχρι την παραλαβή τους και για ένα (1) έτος από αυτήν και μόνο για το ζήτημα, στο οποίο αφορά το αίτημα παροχής πληροφοριών.
- Εάν ασκηθεί ενδικοφανής προσφυγή, ένδικο βοήθημα ή μέσο, για περίοδο ενός (1) έτους μετά την έκδοση απόφασης επί της ενδικοφανούς προσφυγής ή την κοινοποίηση στη Φορολογική Διοίκηση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης, και μόνο για το ζήτημα, το οποίο αφορά.
- Για όσο διάστημα διαρκεί η προθεσμία υποβολής αιτήματος Διαδικασίας Αμοιβαίου Διακανονισμού (Δ.Α.Δ.). Σε περίπτωση έκδοσης απόφασης Αμοιβαίου Διακανονισμού, παρατείνεται για ένα (1) έτος μετά την έκδοση της απόφασης η περίοδος παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να προβεί σε κοινοποίηση πράξης διοικητικού ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου με έρεισμα την απόφαση αυτή και αποκλειστικά με σκοπό τη συμμόρφωση με αυτήν.
- Εάν υποβληθεί αίτηση για ακύρωση ή τροποποίηση ή ακυρωθεί ή τροποποιηθεί άμεσος προσδιορισμός φόρου, πράξη προσδιορισμού φόρου ή πράξη επιβολής προστίμου χωρίς αίτηση του φορολογούμενου, για περίοδο ενός (1) έτους μετά την έκδοση της πράξης ακύρωσης ή τροποποίησης και μόνο για το ζήτημα, το οποίο αφορά.
- Για όσο διάστημα απαιτηθεί για την εξέταση καταγγελίας ή αναφοράς που αφορά σε φορολογική υπόθεση, προσαυξημένο κατά ένα (1) έτος από την περιέλευση στην αρμόδια ελεγκτική Υπηρεσία της σχετικής πορισματικής έκθεσης και μόνο για το ζήτημα στο οποίο αφορά, εφόσον διαπιστωθεί ότι η μη ενάσκηση του δικαιώματος για διενέργεια ελέγχου ή για έκδοση καταλογιστικής πράξης, έστω και κατά ένα μέρος, οφείλεται σε σύμπραξη του φορολογουμένου με υπάλληλο της ελεγκτικής αρχής.
Εξαιρετικά, πράξη διοικητικού, εκτιμώμενου ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου μπορεί να κοινοποιηθεί εντός δέκα (10) ετών από τη λήξη του έτους εντός του οποίου λήγει η προθεσμία για την υποβολή της δήλωσης ή της δήλωσης της τελευταίας περιόδου, σε περίπτωση που προβλέπεται η υποβολή περισσότερων δηλώσεων:
- Αν ο φορολογούμενος δεν έχει υποβάλει εμπρόθεσμη δήλωση. Αν η δήλωση υποβληθεί στο τελευταίο έτος, η πράξη διοικητικού ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου μπορεί να κοινοποιηθεί εντός ενός (1) έτους από τη λήξη του έτους υποβολής της ως άνω δήλωσης.
- Αν μετά την πενταετία περιέλθουν σε γνώση της Φορολογικής Διοίκησης νέα στοιχεία ή πληροφορίες που δεν θα μπορούσαν να είναι σε γνώση αυτής εντός της πενταετίας και προκύπτει ότι η φορολογική οφειλή υπερβαίνει αυτήν που είχε προσδιορισθεί βάσει προηγούμενου άμεσου, διοικητικού, εκτιμώμενου ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου και μόνο για το ζήτημα το οποίο αφορούν.
- Αν μετά από την περαίωση ανέλεγκτων χρήσεων βάσει ειδικών διατάξεων νόμου ή μετά από την έκδοση της αρχικής πράξης προσδιορισμού φόρου και εντός πενταετίας, από τη λήξη του έτους εντός του οποίου λήγει η προθεσμία υποβολής αρχικής δήλωσης, περιέλθουν σε γνώση της Φορολογικής Διοίκησης νέα στοιχεία, οι σχετικές πράξεις προσδιορισμού φόρου και επιβολής προστίμου, βάσει περαίωσης ή βάσει ελέγχου που έχει διενεργηθεί πριν από την 1η Ιανουαρίου 2014 ή βάσει πλήρους ελέγχου που έχει διενεργηθεί από την 1η Ιανουαρίου 2014 και μετά, κοινοποιούνται κατά περίπτωση εντός της πενταετούς προθεσμίας παραγραφής.
Εφόσον περιέλθουν σε γνώση της Φορολογικής Διοίκησης συμπληρωματικά στοιχεία κατά το τελευταίο έτος της αρχικής (πενταετούς) παραγραφής, το δικαίωμα της Φορολογικής Διοίκησης να εκδώσει πράξη προσδιορισμού φόρου παρατείνεται κατά ένα (1) έτος.
Στο πλαίσιο των ανωτέρω, ο φορολογούμενος δεν μπορεί να καταστρέψει τα λογιστικά του αρχεία (ή να τα έχει διατηρήσει, αλλά να μην τα επιδείξει στον φορολογικό έλεγχο), ασφαλώς πριν την πενταετία αλλά και ούτε πριν από την πάροδο δεκαετίας, ώστε να είναι βέβαιος ότι δεν θα μπλέξει περισσότερο, στη διάρκεια ενός φορολογικού ελέγχου, εφόσον εμπίπτει σε μία από τις παραπάνω περιπτώσεις.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
