Το αυξημένο λειτουργικό κόστος «πνίγει» το ελληνικό λιανεμπόριο το 2025

Το αυξανόμενο λειτουργικό κόστος αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για τον κλάδο του λιανεμπορίου στην Ελλάδα το 2025, σύμφωνα με τα ευρήματα της Εξαμηνιαίας Κυλιόμενης Έρευνας Τάσεων του ΙΕΛΚΑ. Το σύνολο των στελεχών που συμμετείχαν στην έρευνα αναγνωρίζει ότι η συνεχής επιβάρυνση των επιχειρήσεων με υψηλότερα κόστη λειτουργίας, κυρίως λόγω της αύξησης των τιμών ενέργειας, μισθοδοσίας, ενοικίων και μεταφορών, δημιουργεί ένα ιδιαίτερα πιεστικό και ασφυκτικό περιβάλλον. Οι επιχειρήσεις αναγκάζονται να αναθεωρούν διαρκώς τις στρατηγικές τους, να περιορίζουν τα περιθώρια κέρδους και να αναζητούν τρόπους εξοικονόμησης πόρων, χωρίς όμως αυτό να είναι πάντοτε εφικτό.

Όπως φαίνεται στο σχήμα 1, το βασικό πρόβλημα που καταγράφουν τα στελέχη της αγοράς είναι τα αυξημένα κόστη λειτουργίας, κάτι που διαχρονικά προβληματίζει τον κλάδο και το δηλώνει το σύνολο του δείγματος. Εξίσου σημαντικός είναι και ο προβληματισμός σε σχέση με το κόστος προμήθειας προϊόντων και πρώτων υλών σε ποσοστό 96%. Αυτό που καταγράφεται αυξημένο είναι σαν πρόβλημα είναι η εύρεση και ανάπτυξη προσωπικού σε ποσοστό 89%, με το 65% να το θεωρούν μεγάλο πρόβλημα, κάτι που δείχνει τις δυσκολίες στην προσέλκυση εργαζομένων ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Άλλα προβλήματα που καταγράφονται ως σημαντικά είναι η αβεβαιότητα του ευρύτερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η χαμηλή κερδοφορία και η κλιματική αλλαγή.

Το πρόβλημα της υποστελέχωσης στις επιχειρήσεις για το καλοκαίρι του 2025 παρουσιάζεται στο σχήμα 2. Προκαλεί προβληματισμό ότι μόλις το 23% των επιχειρήσεων – 1 στις 4 – δηλώνει πως δεν υπάρχουν κενές θέσεις προσωπικού, ενώ το υπόλοιπο 77% αναγνωρίζει ελλείψεις, με το 31% να αναφέρει 1-25 κενές θέσεις, το 7% 25-100 κενές θέσεις, το 5% 100-200 κενές θέσεις, το 11% 200-500 κενές θέσεις και το 5% πάνω από 500 θέσεις. Αν και δεν είναι εφικτό να γίνει σαφής υπολογισμός του πλήρους αριθμού κενών θέσεων εργασίας, είναι σαφές ότι πρόκειται για αρκετές χιλιάδες. Αυτή η τάση ειδικά το καλοκαίρι οφείλεται στις αυξημένες ανάγκες των επιχειρήσεων λόγω της τουριστικής περιόδου και του ανταγωνισμού προσέλκυσης εποχιακού προσωπικού με άλλους κλάδους της οικονομίας (τουρισμός, εστίαση κλπ).

Σχήμα 2: Κενές θέσεις εργασίας στον κλάδο λιανεμπορίου και βιομηχανίας FMCG το καλοκαίρι 2025

Με δεδομένη την ανάγκη για μείωση του λειτουργικού κόστους και αποδοτικότερης αξιοποίησης του προσωπικού, αναδεικνύεται το ερώτημα αν η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση. Στο σχήμα 3 καταγράφεται η επιλεκτική και αναδυόμενη αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης στον κλάδο. Η πλειοψηφία (54%) των επιχειρήσεων δηλώνει ότι έχει υιοθετήσει σχετικές εφαρμογές, το 33% εξακολουθεί να τις αγνοεί ή να τις απορρίπτει, ενώ μόλις το 14% δηλώνει άγνοια. Ακόμη πιο αποκαλυπτική είναι η κατανομή των πεδίων εφαρμογής: η πλειονότητα περιορίζεται στη χρήση εργαλείων για data analytics και business intelligence με 67% λόγω του μεγάλου όγκου δεδομένων που διαχειρίζονται, ακολουθούν η γραμματειακή υποστήριξη με 47%, η πρόβλεψη ζήτησης με 37% λόγω της σημασίας της για τη σωστή διαχείριση της παραγγελιοληψίας, η εφοδιαστική αλυσίδα με 33% και η εξυπηρέτηση πελάτων με 30%. Η εικόνα που διαγράφεται δείχνει ότι αν και γίνονται σοβαρά βήματα, υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος προτού η τεχνητή νοημοσύνη απαντήσει στα ουσιαστικά προβλήματα του κλάδου.

Σχήμα 3: Διείσδυση Τεχνητής Νοημοσύνης στον κλάδο λιανεμπορίου και βιομηχανίας FMCG

Σχήμα 4: Προτεραιότητες κλάδου λιανεμπορίου και βιομηχανίας FMCG σε σχέση με το ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση)

Όσον αφορά τον τρίτο πυλώνα των προτεραιοτήτων των επιχειρήσεων του κλάδου, την κλιματική αλλαγή, στο σχήμα 4 αναδεικνύεται η προσέγγιση των επιχειρήσεων ως προς τις δεσμεύσεις τους στο πεδίο του ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση). Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων εστιάζει στην ενέργεια, με 2 στις 3 επιχειρήσεις να δίνουν προτεραιότητα στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κυρίως λόγω υψηλού κόστους (αποτελεί άλλωστε την δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία κόστους μετά το μισθολογικό κόστος στο λιανεμπόριο) και 2 στις 5 στις επενδύσεις στην παραγωγή ενέργειας με εναλλακτικούς τρόπους (Πχ. Φωτοβολταϊκά). Ακολουθεί η αύξηση της ανακύκλωσης (λόγω και της επικείμενη εφαρμογής του συστήματος εγγυοδοσίας φιαλών DRS) και μετά η βιώσιμη εφοδιαστική αλυσίδα με 27%, η εκπαίδευση του προσωπικού σε ESG πρακτικές με 24% και η μείωση σπατάλης τροφίμων και νερού με 22% και 20% αντίστοιχα.

Τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι τα προβλήματα δεν είναι μεμονωμένα αλλά διασυνδεδεμένα: το αυξημένο κόστος λειτουργίας, η αδυναμία προσέλκυσης ανθρώπινου δυναμικού και η αναγκαιότητα ψηφιακού και βιώσιμου μετασχηματισμού συνθέτουν ένα πεδίο που απαιτεί συνολική στρατηγική επανατοποθέτηση. Η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι πρακτικές ESG προσφέρουν σημαντικά εργαλεία, όμως η μέχρι τώρα εφαρμογή τους είναι είτε αποσπασματική είτε περιορισμένη, γεγονός που επιβάλλει την ανάγκη για βαθύτερη ενσωμάτωσή τους στις βασικές επιχειρησιακές λειτουργίες. Το μέλλον του κλάδου θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να μετασχηματιστούν στο αναδυόμενο ευμετάβλητο επιχειρηματικό περιβάλλον.