Ελάφρυνση χρέους σε δανειολήπτες ελβετικού: Το σχέδιο της κυβέρνησης

Κοντά σε τελική συμφωνία για την λύση του προβλήματων των οφειλών σε φράγκο ελβετίας βρίσκονται κυβέρνηση - τράπεζες - servicers. 

Σύμφωνα με πληροφορίες του BD οι εμπλεκόμενες πλευρές είναι κοντά στο να συμφωνήσουν σε μια φόρμουλα που οδηγεί έμμεσα σε «κούρεμα» οφειλής που ξεκινά από 25% για τους ποιο αδύναμους οικονομικά και φτάνει στο 10% για τους υπόλοιπους. 

Η φόρμουλα προβλέπει την μετατροπή των δανείων από φράγκο σε ευρώ σε μειωμένη ισοτιμία κάτι που οδηγεί σε «κούρεμα» της οφειλής. Η επιλογή της μειωμένης ισοτιμίας έγινε προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο εποπτικός κανόνας που απαγορεύει το κούρεμα κεφαλαίου χωρίς επιπτώσεις στην ποιότητα του δανείου.

Η μετατροπή θα γίνει με μειωμένη ισοτιμία φράγκου  - ευρώ ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη και θα προσδιοριστούν 4 κατηγορίες οφειλτετών.

1.  Στην πρώτη κατηγορία, οι πλέον ευάλωτοι, θα έχουν «κούρεμα» -25% στην ισοτιμία φράγκου – ευρώ για την μετατροπή της οφειλής σε ευρώ. Για το ποσό που θα απομείνει μετά το κούρεμα προβλέπεται αποπληρωμή του δανείου με σταθερό επιτόκιο 2,3% μέχρι την λήξη του δανείου.
2. Για τη δεύτερη κατηγορία προβλέπεται 20% κούρεμα ισοτιμίας, και 2,5% σταθερό επιτόκιο για το υπόλοιπο της οφειλής.
3. Η τρίτη κατηγορία θα εποφεληθεί με «κούρεμα« ισοτιμίας 15% και σταθερό επιτόκιο 2,7%, και 
4. Η τελευταία κατηγορία θα μπορεί να έχει κούρεμα 10% κούρεμα στην ισοτιμία φράγκου – ευρώ και σταθερό επιτόκιο 2,9% για το υπόλοιπο του δανείου

Η συμφωνία προβλέπει ο προσδιορισμός των οφειλετών σε φράγκο να γίνει μέσω του Εξωδικαστικού μηχανισμού. Θα πρέπει να καταθέσουν αίτηση μέσω εξωδικαστικού, να δεχθούν την άρση του τραπεζικού απορρήτου, και ο οποίος θα προσδιορίσει σε ποια κατηγορία ανήκει ο οφειλέτης.

Σημειώνεται ότι το βασικό αίτημα των δανειοληπτών να υπολογισθούν εκ νέου οι οφειλές τους με βάση την αρχική ισοτιμία ευρώ – ελβετικού φράγκου, δηλαδή κατά τον χρόνο εκταμίευσης του δανείου, ώστε να απαλλαγούν πλήρως από τη δυσβάστακτη επιβάρυνση που δημιούργησε η εκρηκτική άνοδος του ελβετικού από το 2008 μέχρι σήμερα, που ξεπερνά το 70%.

Άλλωστε, αυτή η λύση, παρότι έχει δοθεί σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα δικαστήρια ακύρωσαν τη ρήτρα εξυπηρέτησης των δανείων με βάση την εκάστοτε ισοτιμία του ελβετικού, θα βρισκόταν στην Ελλάδα εκτός του πλαισίου που έχει ορίσει ο Άρειος Πάγος.

Ο Α. Πάγος έχει κρίνει οριστικά ότι η ρήτρα δεν μπορεί να τεθεί σε δικαστικό έλεγχο για καταχρηστικότητα, με βάση την ευρωπαϊκή και την εθνική νομοθεσία για την προστασία του καταναλωτή επειδή είναι δηλωτική, δηλαδή αποδίδει διάταξη νόμου.

Αν και παραμένουν σε εκκρεμότητα συλλογικές αγωγές στον Άρειο Πάγο για το ίδιο αντικείμενο, όπου οι δανειολήπτες έχουν ζητήσει από το δικαστήριο να απευθύνει προδικαστικό ερώτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, για το αν μπορεί να ελεγχθεί η καταχρηστικότητα της ρήτρας, ο Άρειος Πάγος δεν αναμένεται να ικανοποιήσει αυτό το αίτημα, δεδομένου ότι ήδη το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, από τον Δεκέμβριο 2021, έχει εκδώσει προδικαστική απόφαση, κατόπιν αιτήματος του Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία συνάδει απόλυτα με την απόφαση του Αρείου Πάγου και αναφέρει ότι: 

• Συμβατική ρήτρα που απηχεί εθνική διάταξη ενδοτικού δικαίου, ήτοι διάταξη που εφαρμόζεται ελλείψει διαφορετικής σχετικής συμφωνίας των συμβαλλομένων, εξαιρείται, σύμφωνα με την (κοινοτική) οδηγία, από το πεδίο εφαρμογής της, ακόμη και αν δεν έχει αποτελέσει αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης.

Πώς το ελβετικό… έκλεισε σπίτια

Τα δάνεια ελβετικού φράγκου έγιναν εδώ και πολλά χρόνια το πιο «τοξικό» δανειακό προϊόν, που έφερε σε δεινή θέση χιλιάδες δανειολήπτες.

Σε μια χαρακτηριστική περίπτωση, δανειολήπτης που πήρε το 2006 ένα στεγαστικό 94.000 ευρώ και πλήρωνε έκτοτε με απόλυτη συνέπεια τις δόσεις του, σήμερα βρίσκεται με ένα υπόλοιπο κεφαλαίου 142.000 ευρώ εξαιτίας των συναλλαγματικών διαφορών.

Όσοι πήγαιναν σε τραπεζικά καταστήματα το 2006 ή το 2007, όταν τα δάνεια ελβετικού φράγκου γνώριζαν δόξες, πιθανόν να έβλεπαν διαγράμματα της συναλλαγματικής ισοτιμίας και να έμεναν ήσυχοι, αφού για αρκετά χρόνια παρουσίαζε εικόνα σταθερότητας.

Όμως, από το 2008, με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, όλα άλλαξαν, όπως φαίνεται στο γράφημα:

Ενώ το 2007 η ισοτιμία είχε φτάσει σε υψηλά επίπεδα (άνω του 1,67 CHF ανά EUR), με την έναρξη της κρίσης το φράγκο άρχισε να ανατιμάται σημαντικά έναντι του ευρώ.

Στα τέλη του 2008, η ισοτιμία έπεσε κάτω από το 1,50 CHF ανά EUR (π.χ. 1,4418 στις 27 Οκτωβρίου 2008), αντικατοπτρίζοντας το ρόλο του φράγκου ως ασφαλούς καταφυγίου.

Το 2010 - 2011 άρχισε η κρίση χρέους της ευρωζώνης και η ισοτιμία συνέχισε να μειώνεται δραματικά. Από επίπεδα άνω του 1,30 CHF ανά EUR στις αρχές του 2010, έπεσε κάτω από το 1,20 CHF ανά EUR το 2011, φτάνοντας σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, όπως το 1,0297 CHF ανά EUR στις 10 Αυγούστου 2011. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της φυγής κεφαλαίων προς το ελβετικό φράγκο λόγω της αβεβαιότητας στην ευρωζώνη.

Η 15η Ιανουαρίου 2015 ήταν η πιο κρίσιμη ημερομηνία στην ιστορία της ισοτιμίας. Η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας (SNB) αιφνιδίασε τις αγορές, καταργώντας το ανώτατο όριο του 1,20 CHF ανά EUR που είχε επιβάλει το 2011. Αυτό οδήγησε σε μια άμεση και δραματική πτώση της ισοτιμίας, με το ευρώ να πέφτει κάτω από το 1,00 CHF ανά EUR (0,9979 στις 15 Ιανουαρίου 2015) και να φτάνει ακόμη χαμηλότερα τις επόμενες ημέρες (π.χ. 0,9866 στις 23 Ιανουαρίου 2015).

Μετά το 2015, οι διακυμάνσεις περιορίσθηκαν. Το 2022 και το 2023 παρατηρούνται αρκετές περίοδοι όπου η ισοτιμία έπεσε κάτω από το 1,00 CHF ανά EUR, δείχνοντας τη συνεχιζόμενη ισχύ του ελβετικού φράγκου.

Το 2024 και το 2025 η ισοτιμία κινείται κυρίως κάτω από το 1,00 CHF ανά EUR, με την τάση να παραμένει αρνητική για το ευρώ έναντι του φράγκου. Στην πιο πρόσφατη καταγραφή (3 Ιουλίου 2025), η ισοτιμία ήταν 0,9348 CHF ανά EUR.

Ανάμεσα στο τέλος του 2007 και στη σημερινή ισοτιμία, οι διαφορές είναι συνταρακτικές: Το ελβετικό έχει ενισχυθεί έναντι του ευρώ κατά 77%. Ή, ανάποδα, το ευρώ έχει αποδυναμωθεί έναντι του ελβετικού κατά 43%...