Το 2015, σε μια περίοδο που η Ελλάδα αντιμετώπιζε τη σφοδρότερη φάση της δημοσιονομικής κρίσης και την επιβολή των capital controls, ξεκίνησε τη λειτουργία του στη χώρα ο επιταχυντής επιχειρηματικότητας MIT Enterprise Forum Greece (MITEF Greece). Ο συγκεκριμένος accelerator αποτέλεσε καινοτομία για το ελληνικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, καθώς ήταν ο μοναδικός με σύνδεση σε διεθνές πανεπιστήμιο, συνδυάζοντας τη δυναμική της ελληνικής Διασποράς με το παγκόσμιο δίκτυο και τις αρχές του περίφημου MIT.
Από το 2015 έως το 2022, 250 startups συμμετείχαν στα προγράμματα του MITEF Greece, σε μια εποχή που οι συνολικές νεοφυείς επιχειρήσεις στη χώρα ήταν λιγότερες από 1.000. Οι εταιρείες που εντάχθηκαν στον επιταχυντή διακρίθηκαν για τα υψηλά ποσοστά επιβίωσης, την έμφαση στη βαθιά τεχνολογία (deep tech) και τους ισχυρούς δεσμούς με το εξωτερικό, καθώς πολλές είχαν παρουσία ή έδρα και εκτός Ελλάδας.
Η περίπτωση του MITEF Greece αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης που εκδόθηκε στη σειρά «Ελληνική και Ευρωπαϊκή Οικονομία» του ΕΛΙΑΜΕΠ, υπό τον τίτλο «Διαχέοντας την Καινοτομία: Μελέτη περίπτωσης επιταχυντή του οικοσυστήματος των νεοφυών επιχειρήσεων της Ελλάδας, ενός Διασπορικού έθνους-κράτους». Πρόκειται για την πρώτη εις βάθος έρευνα πεδίου σε accelerator στην Ελλάδα, με υπογραφή των Ιωάννας Σαπφώ Πεπελάση (ΟΠΑ, ΕΛΙΑΜΕΠ), Ευγενίας Βιδάλη (Κολλέγιο της Ευρώπης) και Αθανάσιου Κολοκυθά (Οικονομική Σχολή Τουλούζης). Η μελέτη στηρίχθηκε σε μικτή μεθοδολογία ποιοτικής ανάλυσης και στατιστικών, με δείγμα 169 startups και 312 ιδρυτών/ιδρυτριών.
Όπως επισημαίνει η κα Πεπελάση, οι ιδρυτές των startups που συμμετείχαν στον επιταχυντή προέρχονταν από διαφορετικά υπόβαθρα: κάτοικοι Ελλάδας, Έλληνες της Διασποράς, επιστρέφοντες στο πλαίσιο του brain gain, αλλά και ξένοι. Εντυπωσιακό ποσοστό αυτών των εταιρειών είχε έδρα ή παράρτημα σε 20 χώρες, με ισχυρή παρουσία σε deep tech κλάδους. «Το MIT διαθέτει το μεγαλύτερο οικοσύστημα επιχειρηματικότητας παγκοσμίως και η μεταφορά τεχνογνωσίας στην Ελλάδα έγινε με δημιουργικό τρόπο, συνδυάζοντας τη φιλοπατρία της Διασποράς με τις αρχές του MIT», τονίζει.
Το μοντέλο του MITEF Greece, το οποίο από το 2023 εξελίχθηκε σε «StartSmart Southeastern Europe» διευρύνοντας τη γεωγραφική του εμβέλεια, αποδεικνύεται δύσκολο να αναπαραχθεί. Ωστόσο, προσφέρει πολύτιμη έμπνευση για την αντιμετώπιση του κατακερματισμού στους οργανισμούς και τις πολιτικές στήριξης του οικοσυστήματος.
Κύρια χαρακτηριστικά και ευρήματα της μελέτης
Από τις 169 startups που αναλύθηκαν, μόλις 25 έπαψαν να λειτουργούν ως το 2023, στοιχείο που αποδίδεται στην επιτυχημένη εμπορευματοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών μέσω του διεθνούς δικτύου του MITEF Greece.
Η πλειονότητα των ιδρυτών (67%) ήταν Έλληνες με έδρα στην Ελλάδα, ενώ το 20,33% ζούσε στο εξωτερικό, το 10% ήταν ξένοι εκτός χώρας και το 2% αλλοδαποί κάτοικοι Ελλάδας.
Οι startups του δείγματος είχαν παρουσία σε 20 χώρες, κυρίως σε Ελλάδα (109), Ηνωμένο Βασίλειο (20), ΗΠΑ (13) και Κύπρο (9). Η ισχυρή εκπροσώπηση σε Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ συνδέεται με τις μεγάλες ελληνικές κοινότητες στις χώρες αυτές, με επίκεντρα το Λονδίνο και την Καλιφόρνια.
Όλες οι εταιρείες του δείγματος εστίασαν στη deep-tech, αξιοποιώντας Τεχνητή Νοημοσύνη, Μηχανική Μάθηση, Ρομποτική, IoT και ανάπτυξη λογισμικού. Οι βασικοί τομείς δραστηριότητας ήταν η ιατρική/βιοτεχνολογία, το περιβάλλον/ενέργεια και οι επιχειρηματικές υπηρεσίες.
Το 36,36% των founders ήταν 30-39 ετών και το 34,27% 40-49 ετών. Περίπου οι μισοί είχαν προηγούμενη εμπειρία ίδρυσης επιχείρησης και οι περισσότεροι πάνω από 10 χρόνια εργασιακής εμπειρίας.
Το 55,56% των ιδρυτών διέθετε μεταπτυχιακό τίτλο και το 27,28% διδακτορικό. Πάνω από τους μισούς είχαν εμπειρία στον ακαδημαϊκό ή ερευνητικό χώρο πριν την ίδρυση της startup τους.
Ανάγκη για συστηματική καταγραφή και αξιολόγηση
Οι μελετητές τονίζουν ότι η διενέργεια αντίστοιχων ερευνών και για άλλους επιταχυντές/οργανισμούς μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη στο οικοσύστημα και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Υπογραμμίζεται η ανάγκη για λεπτομερή, αντικειμενική καταγραφή των εμποδίων, των τύπων καινοτομίας, της διεθνοποίησης, της κλιμάκωσης και της επιβίωσης των ελληνικών startups.
Τα ευρήματα υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό καινοτομίας του ερευνητικού και startup οικοσυστήματος, εφόσον ενισχυθούν πρωτοβουλίες που καλλιεργούν την κουλτούρα συνεργασίας και εμπιστοσύνης. Επιπλέον, η δημιουργία περισσότερων γεφυρών με τη Διασπορά και η στενότερη συνεργασία μεταξύ μεγάλων επιχειρήσεων και startups θεωρούνται στρατηγικά πλεονεκτήματα για την περαιτέρω ανάπτυξη του χώρου.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
