Fish n’ Ships Aegean Sea: Επιτραπέζιο παιχνίδι για τη βιώσιμη αλιεία

Ένα νέο εκπαιδευτικό επιτραπέζιο παιχνίδι, με ισχυρή οικολογική ταυτότητα και επιστημονική τεκμηρίωση, φιλοδοξεί να φέρει μικρούς και μεγάλους πιο κοντά σε θεμελιώδεις έννοιες βιώσιμης αλιείας και διαχείρισης θαλάσσιων οικοσυστημάτων του Αιγαίου. Το Fish n’ Ships Aegean Sea αποτελεί μια σύγχρονη εκπαιδευτική πρόταση, βασισμένη σε πραγματικά οικολογικά δεδομένα, που συνδυάζει γνώση, ψυχαγωγία και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από το παιχνίδι.

Το παιχνίδι αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Horizon 2020 EcoScope (κωδικός: 101000302), με στόχο να προωθήσει την οικοσυστημική προσέγγιση στη διαχείριση της αλιείας. Είναι αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ επιστημόνων του Εργαστηρίου Ιχθυολογίας του ΑΠΘ και εμπνέεται από την αρχική ιδέα των Ιταλών επιστημόνων Diego Manna και Simone Libralato, οι οποίοι σχεδίασαν το πρωτότυπο παιχνίδι για την Αδριατική Θάλασσα.

Η ιδέα για ελληνική προσαρμογή γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Συνεδρίου Αλιείας στο Σιάτλ. Εκεί, η Δόμνα Δημαρχοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης και συνεργάτιδα του Εργαστηρίου, παρατήρησε από κοντά το ιταλικό πρωτότυπο και πρότεινε τη δημιουργία ενός αντίστοιχου παιχνιδιού για το Αιγαίο, με εξειδικευμένα δεδομένα. Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Δημαρχοπούλου, «Εξετάσαμε πώς να το προσαρμόσουμε στο δικό μας περιβάλλον, χρησιμοποιώντας τα δικά μας επιστημονικά δεδομένα».

Έτσι, το ελληνικό Fish n’ Ships Aegean Sea βασίζεται σε ειδικά σχεδιασμένα τροφικά μοντέλα Ecopath για το Αιγαίο, τα οποία ανέπτυξαν οι Γιάννης Κεραμιδάς, Δόμνα Δημαρχοπούλου και Αθανάσιος Τσίκληρας το 2022. Αυτά τα μοντέλα απεικονίζουν λεπτομερώς τις τροφικές αλληλεξαρτήσεις, τις ροές ενέργειας και τις επιπτώσεις της αλιείας στα θαλάσσια οικοσυστήματα, δημιουργώντας ένα στιβαρό επιστημονικό υπόβαθρο για τους παίκτες.

Εκπαιδευτική Προσέγγιση στην Πράξη: Πώς λειτουργεί το Fish n’ Ships Aegean Sea

Το παιχνίδι απευθύνεται σε άτομα άνω των 8 ετών και μπορεί να παιχτεί από 2 έως 4 παίκτες. Καθένας διαχειρίζεται το δικό του θαλάσσιο τμήμα του Αιγαίου, χτίζοντας οικοσυστήματα βάσει των τροφικών σχέσεων των ειδών. Οι παίκτες ενεργοποιούν κάρτες που αντιπροσωπεύουν αλιευτικούς στόλους, παίρνουν διαχειριστικές αποφάσεις και αντιμετωπίζουν περιβαλλοντικές προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή.

Όπως αναφέρει ο καθηγητής Αθανάσιος Τσίκληρας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «Δεν είναι απλά ένα παιχνίδι στρατηγικής ή ψυχαγωγίας. Ο κάθε παίκτης φτιάχνει τη "θάλασσά" του με βάση τις πραγματικές τροφικές αλληλεξαρτήσεις. Οι επιλογές στις κάρτες στόλων μπορεί να δώσουν ‘κέρδη’ — πόντους — αλλά ορισμένες επιφέρουν οικολογικές συνέπειες. Το σημαντικότερο είναι ότι τελικός νικητής δεν είναι αυτός με τους περισσότερους πόντους, αλλά αυτός που διατηρεί ένα υγιές και βιώσιμο οικοσύστημα».

Θεματικές του παιχνιδιού: Μαθαίνοντας για την αλιεία και το περιβάλλον

Μέσα από το Fish n’ Ships Aegean Sea, οι παίκτες γνωρίζουν έννοιες όπως:

• Τα χαρακτηριστικά είδη ψαριών του Αιγαίου
• Τα διαφορετικά αλιευτικά εργαλεία και οι οικολογικές τους επιπτώσεις
• Τη σημασία των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών
• Τις τροφικές αλληλεξαρτήσεις εντός του οικοσυστήματος
• Τις απειλές της υπεραλίευσης και της κλιματικής αλλαγής

Όπως τονίζει η Δόμνα Δημαρχοπούλου, «Μαθαίνεις παίζοντας. Ο παίκτης ανακαλύπτει ποια αλιευτικά εργαλεία είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον και ποια οδηγούν σε εξάντληση των φυσικών πόρων. Ενθαρρύνεται να κάνει βιώσιμες επιλογές, τόσο για τη νίκη, όσο – κυρίως – για την ισορροπία του οικοσυστήματος». Ένα ξεχωριστό στοιχείο του παιχνιδιού είναι ότι ξεκινά να παίζει εκείνος που «έφαγε πιο πρόσφατα ψάρι», συνδέοντας το παιχνίδι και βιωματικά με την πραγματική ζωή.

Fish n’ Ships Aegean Sea: Εργαλείο μαθαίνοντας με συμμετοχή

Αυτή τη στιγμή, το Fish n’ Ships Aegean Sea δεν διατίθεται εμπορικά, αλλά προσφέρεται σε περιορισμένα αντίτυπα σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, σχολεία και περιβαλλοντικούς φορείς. Παράλληλα, το υλικό είναι διαθέσιμο και ψηφιακά μέσω ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας.

Βασικός στόχος της επιστημονικής ομάδας είναι το παιχνίδι να αποτελέσει εκπαιδευτικό εργαλείο για δασκάλους, φοιτητές, ερευνητές, αλλά και το ευρύτερο κοινό που ενδιαφέρεται για το περιβάλλον και τη βιώσιμη χρήση θαλάσσιων πόρων.

Το Fish n’ Ships Aegean Sea προσφέρει μοναδική εμπειρία όπου οι παίκτες «ζουν» τις επιπτώσεις των επιλογών τους, αντιλαμβάνονται τη σημασία της ισορροπίας και αναπτύσσουν κριτική σκέψη γύρω από τα θέματα της αλιείας και της προστασίας της θαλάσσιας βιοποικιλότητας.

Περισσότερες πληροφορίες:
https://boardgamegeek.com/boardgame/440922/fish-n-ships-aegean

Επικοινωνία για εκπαιδευτική χρήση:
Εργαστήριο Ιχθυολογίας ΑΠΘ – https://fishlab.bio.auth.gr/