Η Αλίσια Λίρα βίωσε το 1986 μια τραγική απώλεια, όταν στρατιωτικοί εισέβαλαν στο σπίτι της, αφαιρώντας βίαια τον σύντροφό της, Φελίπε Ριβέρα. Παρά τις ελπίδες της, δεν τον ξαναείδε ποτέ, καθώς βρέθηκε δολοφονημένος με πολλαπλά τραύματα από σφαίρες στο κεφάλι.
Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αργότερα, η κ. Λίρα δηλώνει ότι ο πόνος παραμένει έντονος, αλλά παραμένει αφοσιωμένη στον αγώνα για δικαιοσύνη και αποκάλυψη της αλήθειας. Η πρόσφατη εκλογή του ακροδεξιού Χοσέ Αντόνιο Καστ στη Χιλή αναζωπυρώνει τις μνήμες της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ, μιας περιόδου που άφησε ανεξίτηλα σημάδια στη χώρα.
Η νίκη του Καστ, που δηλώνει θαυμαστής του Πινοτσέτ, προκαλεί ανησυχία σε θύματα και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κ. Λίρα, η οποία διατηρεί πάντα τη φωτογραφία του συντρόφου της, αναφέρει ότι αισθάνεται ανίσχυρη, αλλά επιμένει στην ανάγκη να συνεχιστεί ο αγώνας.
Παρά τις καταδίκες ορισμένων υπευθύνων για εγκλήματα της δικτατορίας, αρκετοί εξακολουθούν να κυκλοφορούν ελεύθεροι ή έχουν λάβει μειωμένες ποινές. Η ίδια, ως επικεφαλής της Ένωσης οικογενειών εκτελεσθέντων για πολιτικούς λόγους, τονίζει πως η πίστη στη δικαιοσύνη παραμένει, ανεξαρτήτως καθυστερήσεων ή περιορισμών.
Η κυβέρνηση του απερχόμενου προέδρου Γκαμπριέλ Μπόριτς θεωρήθηκε από τα θύματα της χούντας ως «πνοή καθαρού αέρα», κυρίως λόγω της προώθησης εθνικού σχεδίου για τον εντοπισμό των εξαφανισμένων. Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση Καστ, που έχει ταχθεί υπέρ της χούντας, προκαλεί ανησυχία για το μέλλον των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα.
Πολεμικές εξαγγελίες και ανησυχία για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Ο Χοσέ Αντόνιο Καστ έχει ανακοινώσει την πρόθεσή του να υποστηρίξει νομοσχέδιο για απονομή χάριτος σε περίπου 140 πρώην στρατιωτικούς και στελέχη ασφαλείας που κρατούνται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Μεταξύ αυτών, ο ταξίαρχος ε.α. Μιγκέλ Κράσνοφ, καταδικασμένος σε ποινή άνω των χιλίων ετών.
Στο παρελθόν, ο κ. Καστ είχε επισκεφθεί στη φυλακή καταδικασμένους για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είχε υποστηρίξει δημόσια το στρατιωτικό καθεστώς, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις. Η υποστήριξή του προς πρόσωπα όπως ο Κράσνοφ, ακόμη και για πράξεις βασανισμού, εντείνει τις ανησυχίες των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Γκάμπι Ριβέρα, επικεφαλής της Ένωσης οικογενειών εξαφανισμένων κρατουμένων, υπογραμμίζει ότι η πιθανή απονομή χάριτος σε δράστες παραβιάσεων θα αποτελούσε «φρικτή» εξέλιξη. Η ίδια αφιέρωσε τη ζωή της στην αναζήτηση του πατέρα της, τον οποίο βρήκε νεκρό δεκαετίες μετά την εξαφάνισή του.
Σημειώνεται ότι ο κ. Καστ είχε ψηφίσει υπέρ της παραμονής των στρατιωτικών στην εξουσία στο δημοψήφισμα του 1988, παρότι η πλειοψηφία των πολιτών επέλεξε τη μετάβαση στη δημοκρατία. Κατά την πρόσφατη εκστρατεία του, η ακροδεξιά απέφυγε να αναφερθεί ανοικτά στον Πινοτσέτ.
Ανησυχίες για το μέλλον της μνήμης και της δικαιοσύνης
Πολλοί φοβούνται σημαντικές περικοπές στους προϋπολογισμούς του Μουσείου Μνήμης και άλλων θεσμών που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Χιλή. Η διευθύντρια του μουσείου, Μαρία Φερνάντα Γκαρσία, τονίζει ότι το έργο του ιδρύματος αποτελεί διαρκή υπενθύμιση στην κοινωνία ώστε να μην επαναληφθούν οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Χιλή παραμένει «διχασμένη» λόγω των τραυμάτων που προκάλεσε το στρατιωτικό καθεστώς, ενώ η διατήρηση της ιστορικής μνήμης θεωρείται κρίσιμη για την αποτροπή παρόμοιων γεγονότων στο μέλλον.