Μια απόφαση που επηρέασε άμεσα τις επιχειρησιακές δυνατότητες της Ουκρανίας, φέρεται να έλαβε ο Έλον Μασκ το φθινόπωρο του 2022, κατά τη διάρκεια μιας κρίσιμης φάσης της ουκρανικής αντεπίθεσης εναντίον των ρωσικών δυνάμεων: τη διακοπή της δορυφορικής κάλυψης Starlink σε συγκεκριμένες εμπόλεμες ζώνες, μεταξύ των οποίων και η στρατηγικής σημασίας περιοχή της Χερσώνας.
Το Starlink, που ανήκει στη SpaceX του Μασκ, παρέχει δορυφορικό ίντερνετ και είχε καταστεί κρίσιμη για την επικοινωνία των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, ειδικά σε περιοχές όπου οι επίγειες τηλεπικοινωνιακές υποδομές είχαν καταστραφεί από τις εχθροπραξίες.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, η αιφνιδιαστική απώλεια του σήματος προκάλεσε σοβαρή αναστάτωση στις ουκρανικές δυνάμεις που συμμετείχαν στην αντεπίθεση, καθώς έχασαν ξαφνικά τη δυνατότητα συντονισμού και επικοινωνίας μέσω drones και άλλων κρίσιμων μέσων. Η διακοπή ανάγκασε τους Ουκρανούς να τροποποιήσουν ή ακόμη και να ακυρώσουν επιχειρησιακά σχέδια, με άμεσες συνέπειες στο πεδίο της μάχης.
Το συμβάν δεν είχε γνωστοποιηθεί αρχικά στο ευρύ κοινό, αλλά προκάλεσε έντονη ανησυχία τόσο στην ουκρανική ηγεσία όσο και σε κύκλους της Δύσης.
Αξιωματούχοι της Ουκρανίας εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για το γεγονός ότι ένας ιδιώτης είχε τη δυνατότητα να επηρεάσει άμεσα την πορεία ενός πολέμου, χωρίς καμία θεσμική λογοδοσία. Ορισμένοι δυτικοί στρατιωτικοί και διπλωμάτες εξέφρασαν παρόμοιες ανησυχίες, καθώς η εξάρτηση από την τεχνολογία της Starlink —και, κατ’ επέκταση, από τις αποφάσεις του Μασκ— ανέδειξε τον κίνδυνο που συνεπάγεται η συγκέντρωση τέτοιας ισχύος στα χέρια ενός και μόνο ιδιώτη.
Αν και ο Μασκ έχει δηλώσει δημόσια ότι ποτέ δεν απενεργοποίησε το Starlink σε περιοχές όπως η Κριμαία ή η Χερσώνα, εσωτερικές πηγές, τεχνικά δεδομένα και μαρτυρίες συνεργατών του τον διαψεύδουν.
Σύμφωνα με πρώην και νυν στελέχη της SpaceX, η απόφαση να απενεργοποιηθεί η δορυφορική κάλυψη σε συγκεκριμένα σημεία ελήφθη λόγω των προσωπικών ανησυχιών του Μασκ ότι μια αποφασιστική νίκη της Ουκρανίας —όπως η απώθηση των ρωσικών δυνάμεων από τη Χερσώνα ή η καταστροφή του ρωσικού στόλου— θα μπορούσε να προκαλέσει πυρηνική αντίδραση από τη Μόσχα. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Μασκ είχε δεχτεί απευθείας επικοινωνίες από Ρώσους αξιωματούχους, κάτι που πιθανώς συνέβαλε στη στάση του.
Η Starlink είχε αρχικά εισαχθεί στην Ουκρανία με τη στήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης και χρηματοδότηση από το Πεντάγωνο, με σκοπό να διατηρηθεί η επικοινωνία της χώρας μετά τη ρωσική εισβολή του Φεβρουαρίου 2022.
Πράγματι, η τεχνολογία της SpaceX αποδείχθηκε εξαιρετικά χρήσιμη και αποτέλεσε βασικό παράγοντα στην αντίσταση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Ωστόσο, το επεισόδιο του φθινοπώρου του 2022 ανέδειξε τη δομική αδυναμία του να βασίζεται μια ολόκληρη χώρα —και η ίδια η δυτική στρατηγική της— σε μια ιδιωτική εταιρεία, χωρίς νομικές ή θεσμικές εγγυήσεις.
Η απόφαση του Μασκ προκάλεσε προβληματισμό και σε αμερικανικά πολιτικά και στρατιωτικά επιτελεία. Τόσο στο Κογκρέσο όσο και στο Πεντάγωνο, υπήρξαν φωνές που ζητούσαν αυστηρότερη εποπτεία των συνεργασιών με ιδιώτες τεχνολογικούς κολοσσούς, καθώς και ανάπτυξη εναλλακτικών, κρατικά ελεγχόμενων δικτύων.
Η υπόθεση αναζωπύρωσε τη συζήτηση για τη στρατηγική αυτονομία και την ανάγκη ύπαρξης πλεοναστικών συστημάτων επικοινωνίας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή πολιτικής αστάθειας.
Η Ουκρανία συνεχίζει να χρησιμοποιεί τη Starlink σε μεγάλη κλίμακα, με δεκάδες χιλιάδες τερματικά να λειτουργούν καθημερινά, υποστηρίζοντας όχι μόνο τον στρατό αλλά και κρίσιμες υποδομές, σχολεία, νοσοκομεία και κυβερνητικές υπηρεσίες. Ωστόσο, από το επεισόδιο του 2022 και έπειτα, οι ουκρανικές αρχές φέρεται να έχουν ξεκινήσει προσπάθειες για την ανάπτυξη εναλλακτικών καναλιών επικοινωνίας, είτε μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων είτε μέσω νέων συνεργασιών με άλλους δορυφορικούς παρόχους.
Το περιστατικό αυτό αποτελεί ένα ενδεικτικό παράδειγμα του πώς η γεωπολιτική εξάρτηση από ιδιωτικές τεχνολογικές πλατφόρμες μπορεί να δημιουργήσει απρόβλεπτους κινδύνους σε περίοδο πολέμου. Παράλληλα, καθιστά σαφές ότι η τεχνολογική ισχύς δεν είναι πια αποκλειστικό προνόμιο των κρατών, αλλά βρίσκεται ολοένα και περισσότερο στα χέρια ιδιωτών με προσωπικά κριτήρια και παγκόσμια εμβέλεια.
Ο Μασκ, είτε με τις προθέσεις του είτε με την επιρροή που του παρέχει η τεχνολογία, αναδείχθηκε ως παράγοντας που μπορεί να διαμορφώσει την πορεία μιας διεθνούς σύρραξης — με ή χωρίς επίσημη πολιτική εντολή.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
