Η πορεία προς μια βιώσιμη ναυτιλία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εγκατάσταση υποδομών ηλεκτροδότησης για τα ελλιμενισμένα πλοία. Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά λιμάνια προχωρούν με αργούς ρυθμούς σε αυτό το μέτωπο, παραμένοντας πίσω ως προς τις απαιτούμενες επενδύσεις και τις υποδομές, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Transport & Environment (T&E) και του νηογνώμονα DNV.
Η μελέτη αποκαλύπτει ότι λιγότερο από το 20% των απαραίτητων σημείων Onshore Power Supply (OPS) έχει εγκατασταθεί ή δεσμευτεί μέσω συμβάσεων. Η υλοποίηση τέτοιων υποδομών κρίνεται κρίσιμη, ιδιαίτερα για τα κρουαζιερόπλοια, τα οποία προκαλούν δυσανάλογα υψηλές εκπομπές ρύπων κοντά στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Η επιτάχυνση των επενδύσεων και η ενίσχυση της χρηματοδότησης από ευρωπαϊκούς πόρους αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη των στόχων έως το 2030, βάσει του ευρωπαϊκού σχεδίου για την απανθρακοποίηση των μεταφορών.
Τέσσερις στοχευμένες προτάσεις για ολοκληρωμένη μετάβαση
Για να επιταχυνθεί η μετάβαση των ευρωπαϊκών λιμένων στην ενεργειακή εποχή μηδενικών εκπομπών, οι T&E και DNV διαμόρφωσαν τέσσερις βασικές συστάσεις:
- Επίσπευση της εγκατάστασης OPS στα κρουαζιερόπλοια ως το 2028, αντί του αρχικού στόχου το 2030, λόγω της υψηλής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και της τεχνικής ωριμότητας του κλάδου.
- Ένταξη της παράκτιας ηλεκτροδότησης στο θεσμικό πλαίσιο RED III, που διέπει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με πρόβλεψη κινήτρων για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των επενδύσεων σε πράσινες υποδομές.
- Εξασφάλιση χρηματοδοτικών πόρων μέσω του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και συνέχιση της στήριξης από τον μηχανισμό AFIF για την ανάπτυξη των εναλλακτικών καυσίμων και του δικτύου OPS.
- Διεύρυνση της υποχρεωτικότητας για OPS, ώστε να καλυφθεί μεγαλύτερη γκάμα πλοίων, συμπεριλαμβανομένων μικρότερων σκαφών που σήμερα εξαιρούνται, μέσα από μελλοντικές τροποποιήσεις των κανονισμών AFIR και FuelEU Maritime.
Βραδεία πρόοδος και ανάγκη για μεταρρυθμίσεις
Τα στοιχεία της μελέτης αναδεικνύουν την αργή πορεία υλοποίησης: μόλις ένα στα πέντε απαιτούμενα σημεία ηλεκτρικής σύνδεσης έχει ολοκληρωθεί ή δεσμευθεί. Σε σύνολο 31 λιμένων που συμμετείχαν στην έρευνα, μόνο τέσσερις έχουν ολοκληρώσει πάνω από το ήμισυ των αναγκαίων εγκαταστάσεων. Η επιλογή των λιμένων έγινε με βάση το μέγεθος, τη γεωγραφική κάλυψη και τη διαθεσιμότητα δεδομένων.
Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στα κρουαζιερόπλοια, καθώς όταν ελλιμενίζονται, οι ρύποι που εκλύουν είναι έξι φορές υψηλότεροι σε σχέση με τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Η δραστηριότητά τους κοντά σε κατοικημένες περιοχές, σε συνδυασμό με τα προβλέψιμα δρομολόγιά τους, τα τοποθετούν στο επίκεντρο της στοχοθεσίας για την ταχεία διείσδυση των ενεργειακών υποδομών OPS.
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και οι προκλήσεις για το μέλλον
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, το 6,4% των συνολικών ναυτιλιακών εκπομπών στην Ευρώπη προέρχεται από ελλιμενισμένα πλοία, μεταφραζόμενο σε 8,3 εκατομμύρια τόνους CO₂ μόνο για το 2023. Η συνολική συμβολή της ναυτιλίας στις εκπομπές των μεταφορών διαμορφώνεται στο 12,7%, με πρόβλεψη να αγγίξει έως και το 33% μέχρι το 2050 εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα.
Εκτός του διοξειδίου του άνθρακα, τα πλοία εκπέμπουν ακόμη οξείδια του θείου (SOx), του αζώτου (NOx) και λεπτά σωματίδια (PM), επιβαρύνοντας σημαντικά τη δημόσια υγεία, όπως καταδεικνύει το γεγονός ότι ο ευρωπαϊκός στόλος κρουαζιερόπλοιων παρήγαγε το 2022 περισσότερα SOx από ό,τι 1 δισεκατομμύριο αυτοκίνητα.
Η υιοθέτηση του OPS αποτελεί καταλυτικό μηχανισμό για τον περιορισμό των εκπομπών, καθώς επιτρέπει την απενεργοποίηση των βοηθητικών μηχανών των πλοίων και την τροφοδοσία τους με ενέργεια από το τοπικό δίκτυο. Παρά ταύτα, η έλλειψη ρύθμισης για μικρότερα σκάφη και εξαιρούμενους τύπους πλοίων περιορίζει την αποτελεσματικότητα μιας ενιαίας στρατηγικής.
Η T&E επισημαίνει πως τα ευρωπαϊκά λιμάνια διαθέτουν μοναδική και στρατηγική θέση, ικανή να καθορίσει την πορεία προς ένα μέλλον βιώσιμης ναυσιπλοΐας.
Συμμόρφωση, επενδύσεις και το σημερινό τοπίο
Μερικά λιμάνια της ΕΕ έχουν σημειώσει πρόοδο ως προς τη συμμόρφωση με τους νέους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, όμως τα περισσότερα απαιτούν σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές ηλεκτροδότησης, ειδικά για τα εμπορευματοκιβώτια, τα επιβατηγά και τα κρουαζιερόπλοια. Τρεις λιμένες (Γάνδη, Ρουέν και Τερνέουζεν) εξαιρούνται επί του παρόντος από τη σχετική εντολή του AFIR.
Επτά λιμάνια (Γκέτεμποργκ, Αμβούργο, Κλαϊπέντα, Χάβρη, Ρότερνταμ, Βαλέτα και Βενετία) έχουν προχωρήσει σε εγκαταστάσεις ή συμβάσεις τουλάχιστον για ένα από τα τρία βασικά τμήματα πλοίων, αλλά καμία εγκατάσταση δεν αφορά container ships άνω των 5.000 GT. Οι επιδόσεις στα σημεία σύνδεσης υψηλής τάσης (30,4% του στόχου) είναι σαφώς καλύτερες σε σχέση με αυτά χαμηλής τάσης (4%), υποδεικνύοντας την ανάγκη εξισορρόπησης των επενδύσεων ανάλογα με τις απαιτήσεις διαφορετικών τύπων πλοίων.
Οι συνολικοί σχεδιασμοί βρίσκονται σε εξέλιξη, ωστόσο αρκετοί λιμένες δεν έχουν ακόμη καταλήξει σε συμβατικές δεσμεύσεις για τα επιπλέον σημεία σύνδεσης που σχεδιάζονται. Επισημαίνεται πως η αποτίμηση της προόδου επικεντρώνεται στα τρία ρυθμιζόμενα τμήματα πλοίων, με τα δεδομένα της έρευνας να συλλέγονται μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου 2024.
Ως το 2030, η χρήση του OPS θα είναι υποχρεωτική για όλα τα πλοία άνω των 5.000 GT σε λιμάνια του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών. Μέχρι στιγμής, η πρόοδος χαρακτηρίζεται ανεπαρκής, με την ενίσχυση των επενδύσεων να αποτελεί άμεση προτεραιότητα για μια καθαρότερη ναυτιλία και ένα βιώσιμο ευρωπαϊκό περιβάλλον.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
